Tytułowa bohaterka powieści poetyckiej Antoniego Malczewskiego "Maria. Powieść ukraińska" (opartej na historii autentycznego morderstwa Gertrudy z Komorowskich).
Maria, pochodząca ze średniej szlachty, jest żoną Wacława, potomka magnackiej rodziny, który ożenił się z nią wbrew woli swego ojca, Wojewody. Wojewoda, po staraniach o unieważnienie tego małżeństwa, wyraził chęć pojednania z synem i uznania synowej, żądając jednak od Wacława wsławienia się czynami rycerskimi, do czego okazję stworzyło pojawienie się w okolicy Tatarów.
Kiedy Wacław wraz z ojcem Marii, Miecznikiem, wyruszyli przeciw Tatarom, do dworu, w którym pozostała samotna Maria, przybyła grupa przebierańców, "masek", proszących o gościnę. Wpuszczeni przez starego sługę przebierańcy mordują Marię topiąc ją w stawie. Pałający żądzą zemsty, zrozpaczony Wacław odjeżdża w niewiadomym kierunku; wkrótce potem Miecznik, przybity podwójną stratą - córki, a nieco wcześniej żony - umiera na ich grobie.