Bohaterowie cyklu dziewięciu książek Tove Marike Jansson: Małe trolle i duża powódź, Kometa nad Doliną Muminków, W Dolinie Muminków, Pamiętniki Tatusia Muminka, Lato Muminków, Zima Muminków, Opowiadania z Doliny Muminków, Tatuś Muminka i morze, Dolina Muminków w listopadzie.
Sympatyczne istoty wyglądem podobne do hipopotamów, wymyślone ok. 1939 r. Zamieszkują z przyjaciółmi Dolinę Muminków (autorka nadała jej cechy krajobrazu wyspy Klovharu w Zatoce Fińskiej, gdzie często wypoczywała), szczęśliwą krainę, gdzie czas płynie wolno, a każdy z jej mieszkańców zajmuje się tym, co go interesuje. Mamusia Muminka (nie rozstaje się z torebką) jest wyrozumiała i cierpliwa, Tatuś Muminka, trochę filozof, trochę romantyk, oddaje się pisaniu pamiętników i rozmyślaniom nad brzegiem morza, a ich syn Muminek to radosny malec, spontaniczny i ciekawski. Razem stanowią szczęśliwą rodzinę.
Najlepszym przyjacielem Muminka jest Włóczykij, obieżyświat, który wiosną przybywa do Doliny Muminków i opuszcza ją jesienią. Jest absolutnie wolny, nie posiada niczego, z wyjątkiem ogromnego kapelusza i płaszcza. Dom Muminków zamieszkują również: Mała Mi, siostra Mimbli, nieco złośliwa maleńka osóbka, i Ryjek, adoptowany przez rodziców Muminka synek przyjaciela Tatusia z lat młodości, Wiercipiętka. Oprócz nich Dolinę zamieszkują inne trolle, m.in. wesoła i nieco romantyczna Panna Migotka, bardzo dbająca o swój wygląd, jej brat Migotek, doskonały organizator od wszystkiego, rodzina Paszczaków, zapalonych kolekcjonerów owadów i znaczków.
Nieco odmienne od reszty są Filifionki, prowadzące nadzwyczaj uporządkowany tryb życia, ale pozbawione jakichkolwiek zainteresowań. Czasem Dolinę odwiedzają nie wiadomo skąd przybywający Hatifnatowie, naładowane elektrycznością stwory, świecące na niebiesko podczas burzy. Muminki pod wodzą Tatusia odbywają podróże (m.in. do latarni morskiej, do wygasłego krateru). Przygody trolli przetłumaczono na ponad 30 języków, Muminki stały się bohaterami przedstawień teatralnych, filmów animowanych, m.in. japońskiego, zrealizowanego w latach 80. XX w. (przyniósł światową sławę książce), 78 odcinków Opowiadań Muminków polskiej wytwórni Se-ma-for (1977-82), fińsko-holendersko-japońskiego serialu Muminki (1990-91), komiksów.
W Finlandii działa Muzeum Doliny Muminków w Tampere, a na wyspie Kailo jest Muumimaailma (Świat Muminków), a w nim m.in. okrągły dom Muminków, zbudowany według projektu Tove Jansson, do którego można wejść, obejrzeć urządzone z pieczołowitością pomieszczenia i wszystkim się pobawić. Są też Dom nad Morzem, molo z wieżą obserwacyjną i wiele innych. Przybyszów witają bohaterowie opowiadań, można się z nimi sfotografować, z poczty wysłać kartkę z wizerunkiem trolli. Starsze dzieci mają okazję wcielić się w piratów na wyspie Väski, gdzie trzeba dopłynąć statkiem.