Tytułowy, główny bohater powieści Iwana Gonczarowa Obłomow.
Z pochodzenia szlachcic-ziemianin, niedawno ukończył trzydzieści lat życia. Dni spędza leżąc na kanapie w wynajętym mieszkaniu (czteropokojowym, choć używa tylko jednego pokoju) w Petersburgu, zaleganie na kanapie bowiem to jego stan normalny. Nie obchodzi go porządek panujący w domu; tym ma się zajmować lokaj Zachar, równie gnuśny jak jego pan.
Reklama
Obłomow, niczym starzec, wspomina urocze dzieciństwo w majątku rodowym, gdzie wszystko płynęło w rytm leniwej, archaicznej tradycji (co dla niego jest tęsknym obrazem raju utraconego), czasem wspomina lata studiów i pierwszej pracy, które omal nie wyrwały go z błogiej apatii. Dziś marzy o własnych czynach w odziedziczonej posiadłości, ale marzenia znakomicie zastępują mu działanie. Ten niestresujący tryb wegetacji zakłóca powrót do Rosji dawnego przyjaciela, Andrzeja Sztolca, który usiłuje przerwać letarg Obłomowa.
Poznaje go z piękną i pełną charakteru Olgą Siergiejewną Iljińską, panną gotową natchnąć Ilję Iljicza wolą działania. Choć Obłomow kocha i wie, że jest kochany, lęk przed życiem aktywnym (odpowiedzialnością?) paraliżuje go. Odrzuca małżeńską propozycję Olgi (która ostatecznie poślubia Sztolca i razem z nim dochodzi do wielkiej fortuny) i zdesperowany pogrąża się w chorobę w domu swej nowej gospodyni, młodej wdowy Agafii Pszenicynej. Po powrocie do zdrowia poślubia Agafię, której pospolite otoczenie wydaje mu się powrotem do sielskiego dzieciństwa.
Zostaje ojcem, tylko szczęśliwym zbiegiem okoliczności nie traci rodzinnego majątku, ale znów może prowadzić ulubiony tryb życia: spokojny i bezczynny. Własne obżarstwo i troskliwość żony prowadzą go prostą drogą do apopleksji i śmierci. Jego postawa, "obłomowszczyzna", ma cechy dziejów człowieka zbędnego, figury dobrze opisanej przez literaturę rosyjską XIX w., jednak przecież zawierającej w sobie elementy uniwersalne. Na podstawie powieści Gonczarowa Nikita Michałkow stworzył film Kilka dniz życia Obłomowa (1979 r.), w którym tytułową rolę kreował Oleg Tabakow.