Jedna z głównych postaci powieści Stefana Żeromskiego Ludzie bezdomni.
Dwudziestokilkuletnia panna, zubożała szlachcianka, urodziwa i zgrabna brunetka o niebieskich oczach, siostra Wacława i Henryka, wcześnie osierocona przez rodzi- ców, ukochana oraz narzeczona Tomasza ➞ Judyma. Altruistka, dawna przyjaciółka Stanisławy ➞ Bozowskiej (bohaterki opowiadania ŻeromskiegoSiłaczka), wrażliwa, inteligentna, samodzielna, wyemancypowana. Po opuszczenie rodzinnej Kielecczyzny mieszka w Warszawie, utrzymuje się z udzielania lekcji w zamożnych domach. Mimo licznych obowiązków znajduje jeszcze czas na realizację własnych zainteresowań intelektualnych: lektury, wizyty w teatrze. Podczas pobytu w Paryżu (w charakterze nauczycielki i opiekunki panienek Orszeńskich) poznaje Tomasza Judyma. Przyszli narzeczeni ponownie spotykają się w Cisach, gdzie Judym pracuje jako sanatoryjny lekarz.
Joanna pomaga Tomaszowi w prowadzeniu szpitala dla ubogich. W sercu dziewczyny rodzi się miłość do młodego doktora, dlatego bez wahania przyjmuje jego oświadczyny. W niedługim czasie Judym popada w konflikt z zarządcami uzdrowiska, opuszcza Cisy i udaje się do Zagłębia Dąbrowskiego. Joanna odwiedza go pełna marzeń o wspólnym szczęściu rodzinnym i wspólnej pracy dla dobra najuboższych. Spotyka ją jednak ogromny zawód - Judym zrywa zaręczyny.
Powodem jego decyzji jest obawa, iż nie uda mu się pogodzić życia małżeńskiego z realizacją altruistycznych ideałów, pragnie zatem samotnie walczyć o poprawę świata. Przepełniona bólem Joanna rozumie i akceptuje decyzję Judyma. Dla dobra skrzywdzonych i cierpiących rozstaje się z Tomaszem. W heroiczny oraz pełen szlachetności sposób godzi się z bezpowrotną utratą (być może jedynej) szansy osobistego szczęścia.