Bohater powieści Stefana Żeromskiego Syzyfowe prace.
Pochodzi z nędznej chłopskiej rodziny, jest synem robotnika folwarcznego. Zapracowani rodzice zaniedbują go i nie interesują się losem dziecka. Przez przypadek Andrzej wzbudza zainteresowanie korepetytora dworskich dzieci - Kawki, który odkrywa w nim spore możliwości intelektualne. Dworski nauczyciel uczy wiejskiego chłopca czytania, pisania oraz rozbudza w nim pragnienie wiedzy, mówiąc mu: Nauka jest jak niezmierne morze... Im więcej jej pijesz, tym bardziej jesteś spragniony. Kiedyś poznasz, jaka to jest rozkosz... Ucz się, co tylko jest sił w tobie, żeby jej zakosztować.
Kawka opłaca naukę Radka w czteroklasowym progimnazjum w Pyrzygłowach. Po śmierci Kawki chłopiec utrzymuje się z korepetycji i kosztem wielu wyrzeczeń kończy wiejską szkołę. Następnie pieszo udaje się do Klerykowa, aby kontynuować naukę w piątej klasie miejscowego gimnazjum. Daje się tam poznać jako uczeń niezwykle ambitny, pracowity, twardy, obdarzony silną wolą, konsekwentny, wytrwały. Wyśmiewany przez paniczów z powodu chłopskiego pochodzenia, w pewnej chwili nie wytrzymuje obelg i rzuca się na jednego z szyderców z pięściami.
Za pobicie kolegi zostaje wydalony ze szkoły. Z pomocą przychodzi mu jednak Marcin ➞ Borowicz, który wyprasza u znajomego inspektora szkolnego złagodzenie kary dla Radka. Od tej pory Andrzej zaprzyjaźnia się z Marcinem i obaj biorą udział w pracach tajnego koła samokształceniowego miejscowych gimnazjalistów.