Tytułowy bohater poematu Aleksandra Puszkina Rusłan i Ludmiła.
Książę, narzeczony Ludmiły, wspólnie z Rogdajem, Farfałem i Ratmirem (odrzuconymi konkuren- tami do jej ręki) wyrusza na poszuki- wanie ukochanej, porwanej podczas ślubu przez złego karła Czarnomora. Na rozstaju dróg postanawiają się rozdzielić. Na swojej drodze Rusłan spotyka starca pustelnika. Dowiaduje się od niego, że ma się kierować na północ, a znajdzie zamek Czarnomora, musi tylko zwalczyć wszelkie napotkane po drodze przeszkody. Pierwszą zwycięska walkę stacza z Ragdajem.
Następnie napo- tyka głowę brata Czarnomora, która szydzi z niego i wyzywa na pojedynek. Kiedy Rusłan zadaje jej cios, pokonana głowa daje mu czarodziejski miecz i wyjawia, że Czarnomora zwycięży ten, kto mieczem pozbawi go brody, bo w niej właśnie tkwi czarodziejska moc karła. Rusłan dociera do zamku Czarnomora, pokonuje czarnoksiężnika i odnajduje Ludmiłę. Jego troski się nie kończą - na jego ukochaną padło zaklęcie. Porywa więc śpiącą Ludmiłę, bierze do niewoli Czarnomora i zmierza do Kijowa.
Za sprawą Nainy spada jednak na Rusłana niemoc. Wykorzystuje to Farlaf i rani Rusłana, zabiera Ludmiłę i pędzi z nią do Kijowa. Książę wraca do życia dzięki zabiegom pustelnika. Dostaje od niego również czarodziejski pierścień, który ma zdjąć urok z Ludmiły. Rusłan wraca na dwór Włodzimierza w ostatniej chwili przed zaślubinami Farlafa i Ludmiły. Pierścieniem zdejmuje zaklęcie i ku szczęściu obojga dopełniają ceremonii małżeństwa przerwanej przez złego czarnoksiężnika.
Na podstawie poematu Michaił Glinka napisał operę (1841). W 1913 r. w Moskwie Władysław Starewicz zrealizował film animowany o Rusłanie i Ludmile. Pierwszy film fabularny o nich nakręcił w 1938 r. Ivan Nikiczenko, w ekranizacji Aleksandra Ptuszko z 1972 r. rolę Rusłana zagrał Walerij Koziniec.