Postać biblijna.
Syn Elkany z pokolenia Efraima, prorok i ostatni sędzia Izraela, jeden z wybitnych przywódców narodu (1 Sm). Urodził się w cudownych okolicznościach, z niepłodnej wcześniej matki Anny, która uczyniła ślub Bogu, że jeśli obdarzy ją synem, to odda mu go na służbę. Urodziwszy syna nazwała go imieniem Samuel ("Bóg wysłuchał") i po odstawieniu chłopca od piersi oddała go do sanktuarium w Szilo, pod opiekę kapłana Helego. Matka odwiedzała go, przynosząc co roku nowe szaty.
Pewnego razu, gdy spał jak zwykle w świątyni, Bóg zawołał go po imieniu. Samuel trzykrotnie chodził do Helego, sądząc, iż to kapłan go wzywa, w końcu pouczony przez Helego odpowiedział: mów Panie, bo sługa twój słucha. Tak Bóg rozpoczął przemawiać do Samuela, a cały Izrael uznał, że Samuel stał się prorokiem pańskim. Samuel uznany jest za ostatniego sędziego w Izrealu, sprawował bowiem władzę podobną do charyzmatycznych przywódców z okresu sędziów. Prowadził wojny Izraela z Filistynami.
On też stanął u początków monarchii w Izraelu. Gdy był już starszy ustanowił sędziami swoich dwóch synów, Joela i Abiasza, którzy jednak nie sądzili sprawiedliwie. Wówczas lud zażądał od Samuela, aby namaścił im króla, co też uczynił za akceptacją Boga. Namaścił pierwszych królów wskazanych mu przez Boga: Saula, a później Dawida. Jako prorok Pański był zarazem doradcą króla w sprawach królestwa.
Umarł podczas panowania Saula. Po pewnym czasie Saul za pośrednictwem wróżki z Endor (wbrew zakazom Samuela dotyczących działalności wróżek i wróżbitów) wezwał ducha Samuela pytając o powodzenie zbliżającej się walki z Filistynami. Samuel skarcił łamiącego zakaz króla, zapowiedział klęskę oraz śmierć króla i jego synów.