Bohater cyklu powieściowego Henryka Sienkiewicza Trylogii (Ogniemi mieczem, Potop, Pan Wołodyjowski).
Namiestnik, potem porucznik chorągwi pancernej księcia Jeremiego Wiśniowieckiego, przyjaciel i towarzysz broni Michała Wołodyjowskiego i Longinusa Podbipięty, pan Rzędziana. Powracając z poselstwa na Krym do chana tatarskiego, w stepie nad rzeką Omelniczek ratuje z opresji Bohdana Chmielnickiego, na którego zasadził się Chwedko, pozostający na usługach podstarościego Czaplińskiego.
Od Chmielnickiego otrzymuje w darze pierścień jako rękojmię bezpieczeństwa na wypadek wojny polsko-kozackiej. Przybywszy do Czehryna w zajeździe Dopuła wchodzi w konflikt z Czaplińskim, oburzonym wieścią o uratowaniu Chmielnickiego. Po incydencie zakończonym wyrzuceniem Czaplińskiego przez drzwi poznaje Zagłobę i Podbipiętę. Niedługo potem, w drodze do Łubniów, napotyka uszkodzoną kolaskę i oczekujące na pomoc kobiety: kniahinię Kurcewiczową i córkę Wasyla Kurcewicza, Helenę. Raróg, ptak należący do Rozwana Ursu, łączy dłonie namiestnika i Heleny. Skrzetuski zakochuje się w kniaziównie, oświadcza się o jej rękę i zostaje przyjęty, co ściąga na kniahinię Kurcewiczową i jej synów gniew Bohuna.
Po przybyciu do Łubniów zdaje księciu relację z poselstwa, potem, trawiony niepokojem o Helenę, wysyła na przeszpiegi do Rozłogów pacholika, Rzędziana. Wreszcie, otrzymawszy od księcia Wiśniowieckiego rozkaz udania się na Sicz, odwiedza Rozłogi. W czasie spotkania z Heleną wsłuchuje się w głos kukułki (zazuli), która przepowiada obojgu ponad pięćdziesiąt lat życia w związku małżeńskim i dwunastu synów. Kontynuując wprawę na Sicz, zostaje ranny i trafia do niewoli kozackiej. Wy- kupiony z rąk Tuhajbeja przez Chmielnickiego, odrzuca propozycję uwolnienia w zamian za milczenie o siłach nieprzyjacielskich. Jako więzień ogląda klęskę wojsk polskich w starciu z wojskami kozackimi. Uwolniony na polecenie Chmielnickiego, wraca na służbę do Wiśniowieckiego. W drodze do księcia zajeżdża do Rozłogów, siedziby Kurcewiczów, spalonej przez Bohuna i dowiaduje się o jego zdradzie.
Odznacza się jako oficer Wiśniowieckiego: dowodzi husarią w bitwie z wojskami kozackimi Krzywonosa, w pojedynku pokonuje podpułkownika kozackiego Burdabuta. Zostaje awansowany na porucznika i na polecenie księcia wyrusza na Sicz jako dowódca eskorty osłaniającej wojewodę Kisiela posłującego do Chmielnickiego. Oburzony sceną wręczania darów przywódcy buntu, wraz z oddziałem wycofuje się z ceremonii. Po upadku Baru usiłuje odnaleźć Helenę (która przez czas jakiś przebywała w twierdzy), wreszcie otrzymawszy od Joachima Jerlicza wiadomość o śmierci kniaziówny w Kijowie, w monasterze Dobrego Mikoły, zapada na zdrowiu.
Po odzyskaniu sił bierze udział w obronie Zbaraża, mimo śmierci Longinusa Podbipięty podejmuje się przedrzeć przez obóz nieprzyjacielski z listem do króla Jana Kazimierza. Dotarłszy do Toporowa, w czasie rekonwalescencji, dowiaduje się o wyrwaniu Heleny przez Rzędziana i jego towarzyszy z rąk Bohuna (wiadomość o jej śmierci w Kijowie była nieprawdziwa). Żeni się z Heleną i wraz z rodziną osiada we wsi Burzec. Podczas najazdu szwedzkiego (Potop) wraz z towarzyszami zaciąga się na służbę u Janusza Radziwiłła, ale odkrywszy jego zdradę opuszcza księcia i przystępuje do walki ze Szwedami. Obejmuje dowództwo nad pospolitym ruszeniem podlaskim, uczestniczy w oblężeniu i oswobodzeniu Warszawy. Po wojnie pełni funkcję "deputata". Potem uczestniczy jeszcze w bitwy pod Chocimiem, na którą stawia się wraz z sześcioma synami. W ekranizacji Ogniem i mieczem w reżyserii Jerzego Hoffmana (1998) w roli Jana Skrzetuskiego wystąpił Michał Żebrowski.