Reklama

Tarełkin

Bohater dwóch dramatów Aleksandra Suchowo-Kobylina, Sprawa i Śmierć Tarełkina, które składają się ze sztuką Małżeństwo Kreczyńskiego na trylogię, która w pierwszym wydaniu (1869) nosiła tytuł Obrazy przeszłości.

Kandyd Kastorowicz Tarełkin w obydwu sztukach jest rosyjskim urzędnikiem. W Sprawie, zostaje w taki oto sposób przedstawiony w didaskaliach: Radca kolegialny i osoba bliska Warrawinowi. Osobistość wycieńczona. Lat około 40. Ubiera się przyzwoicie, bieliznę ma niepokalaną. Nosi perukę, ale w największej tajemnicy; ruchy jego szczęk pozwalają przypuszczać, że sporo zębów, a może nawet wszystkie, dane mu są przez dentystę, a nie przez naturę.

Reklama

Toteż mówi jak Demostenes, mianowicie wtedy, kiedy kładł sobie kamienie do ust. W Sprawie Tarełkin jest bohaterem drugoplanowym, jednak w znaczący sposób wpływającym na rozwój wypadków. Jako prawa ręka kierownika Warrawina, bierze udział w spisku mającym na celu ograbienie Muromskiego, ziemskiego obywatela, który od pięciu lat jest ofiarą bezsensownego i niesprawiedliwego procesu wytoczonego jego rodzinie, a w szczególności córce, Lidce.

Dziewczyna zostaje oskarżona o pomaganie swojemu narzeczonemu, który był rzekomo oszustem oraz o przedślubne stosunki z nim; sprawa ciągnie się już pięć lat i pochłania niemal cały majątek rodziny. Muromski, człowiek prawy i uczciwy początkowo wzdryga się przed dawaniem łapówek, z czasem rozumie jednak, że rosyjski system sądownictwa, jak i cała administracja są przeżarte korupcją, i że jeśli ma uratować swoją córkę, musi poszukać protekcji.

Tarełkin wchodzi do domu Muromskiego jako rzekomy przyjaciel, który w rzeczywistości wypełnia polecenia Warrawina, mającego zamiar wyciągnąć od Muromskiego jak najwięcej pieniędzy. Popadający nieustannie w długi, ścigany przez wierzycieli urzędnik gorliwie wywiązuje się ze swojego zadania, licząc na podratowanie swojej sytuacji finansowej. W zakończeniu tej podłej intrygi, której efektem jest przejęcie resztek majątku Muromskiego oraz doprowadzenie go do śmierci, Tarełkin zostaje oszukany przez swego zwierzchnika i wygłasza przemowę na temat niesprawiedliwości i braku miłosierdzia na świecie.

Jeszcze bardziej ironiczna i prześmiewcza jest Śmierć Tarełkina, nosząca podtytuł Żart sceniczny w trzech aktach. W tej utrzymanej w nastroju czarnego humoru i groteski sztuce Tarełkin jest głównym bohaterem. Aby zemścić się na Warrawinie, a także uniknąć wierzycieli, którzy depczą mu po piętach, pozoruje własną śmierć, a następnie patrzy, jak Warrawin wyprawia mu (a dokładniej kukle, która go udaje) na swój koszt pogrzeb.

Sam przebiera się za Siłę Milicza Kobylowa, starszego ziemianina, swojego sąsiada, który niedawno zmarł i został pochowany w rodzinnym Szlisselburgu. Zemsta na zwierzchniku ma polegać na tym, że Tarełkin posiada kompromitujące Warrawina listy, którymi zamierza w przyszłości go szantażować. Warrawin nie daje się jednak oszukać, przejrzał grę Tarełkina i postarał się o to, aby ten został zatrzymany, wmawiając tyleż naiwnym, co bojącym się go urzędnikom, że Tarełkin-Kopyłow jest... upiorem, który wysysa z ludzi krew.

Ostatecznie Tarełkin, pod wpływem tortur, chcąc ocalić życie, oddaje listy Warrewinowi, a sam z dokumentami Kobylowa wyjeżdża gdzieś w okolicę Moskwy, szukając pracy jako administrator. Tarełkin należy, obok bohaterów Gogola i Gribojedowa, do klasycznych postaci literatury rosyjskiej. Reprezentuje typ urzędnika, wprzęgniętego w rosyjską machinę biurokratyczną, jest wytworem systemu, w jakim przyszło mu żyć.

To człowiek płaszczący się przed swoimi zwierzchnikami, ale równocześnie ich nienawidzący, ofiara, która - gdy tylko nadarzy się ku temu okazja - zamienia się w kata, szczególnie wobec słabszych.  Najczęściej jednak przegrywa, ponieważ jego pozycja w hierarchii jest zbyt niska, a w podłości i bezwzględnej walce o pieniądze znacznie ustępuje swoim zwierzchnikom.

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama