Bohater powieści W pustyni i w puszczy Henryka Sienkiewicza.
Czternastolatek, syn Władysława Tarkowskiego, inżyniera kompanii Kanału Sueskiego i byłego powstańca, podczas narodzin osierocony przez matkę Francuzkę. Wraz z ojcem mieszka w Port-Saidzie w Egipcie, uczęszcza do szkoły angielskiej. W czasie wolnym od zajęć jeździ konno lub na wielbłądzie, pływa łódką po rzece, przygląda się pracy robotników, strzela z broni palnej. Przyjaźni się z Nel Rawlinson. Mówi po polsku, arabsku, angielsku i francusku.
Chce zostać inżynierem lub marynarzem, nie wyklucza powrotu do Polski i udziału w wojnie o jej niepodległość. Wraz z Nel zostaje porwany przez zwolenników Mahdiego (przywódcy powstania antyangielskiego), którzy chcą wymienić dzieci na krewną Mahdiego, Fatmę, i jej synów, zatrzymanych przez Anglików. Spodziewając się pogoni, poleca Nel rzucić na ziemię rękawiczki, potem chroni dziewczynkę przed agresją Sudańczyka Gebhra.
Usiłuje skusić Idrysa obietnicą okupu, myśli o ucieczce. W nocy, podczas postoju w jaskini, zakrada się po strzelbę leżącą przy Chamisie, lecz nie osiąga celu i tylko dzięki interwencji psa Saby unika kary dziesięciu uderzeń korbaczem. Na wypadek niebezpieczeństwa uczy Idrysa posługiwać się sztucerem. W Chartumie, mieście zdobytym przez powstańców, staje przed obliczem Mahdiego. Odrzuca propozycję przejścia na islam, wreszcie pracując i żebrząc, ratuje siebie i Nel od śmierci głodowej.
W drodze do Faszody podejmuje się zabić lwa, zagrażającego karawanie. Otrzymawszy do Gebhra sztucer, wykorzystuje sposobność i zabija zarówno zwierzę, jak i porywaczy. Po uwolnieniu przejmuje dowodzenie nad karawaną: zdobywa pożywienie, urządza mieszkanie w pniu baobabu. Na prośbę Nel uwalnia słonia uwięzionego w wąwozie. Uczy Kalego zasad religii chrześcijańskiej i posługiwania się bronią palną. Udawszy się do obozu podróżnika Lindego, zdobywa chininę dla chorej na febrę Nel.
Wspiera plemię Kalego, lud Wahima, w walce z plemieniem Samburu. Wreszcie, natrafiwszy podczas przeprawy przez góry na ekspedycję rządową, prowadzoną przez Anglików, Glena i Clarego, w towarzystwie Nel powraca do Egiptu. Po ukończeniu szkół w Aleksandrii i politechniki w Zurychu pracuje przy robotach tunelowych w Szwajcarii. Podczas wizyty w domu Rawlinsonów w Anglii oświadcza się o rękę Nel i zostaje przyjęty. Po śmierci Rawlinsona w towarzystwie żony opuszcza Anglię i wyrusza w podróż, m.in. do Egiptu.
W ekranizacji W pustyni i w puszczy (reż. Władysław Ślesicki, 1973) w roli Stasia Tarkowskiego wystąpił Tomasz Mędrzak, a w kolejnej (reż. Gavin Hood, Maciej Dutkiewicz, 2001) - Adam Fidusiewicz.