Bohater legend celtyckich i wzorowanych na nich utworów literackich, m.in. francuskich i niemieckich eposów średniowiecznych oraz stanowiących ich rekonstrukcję Dziejów Tristana i Izoldy, zredagowanych przez Josepha Bédiera, a także opery Ryszarda Wagnera Tristan i Izolda.
Jeden z rycerzy Okrągłego Stołu, syn władcy Lonii, po wczesnej śmierci rodziców przebywający na dworze swego wuja, króla Kornwalii Marka. W jego imieniu udaje się do Irlandii po Izoldę Jasnowłosą, przeznaczona królowi Markowi na żonę. W drodze powrotnej służąca, która z rozkazu matki Izoldy miała podsunąć nowożeńcom magiczny napój, zapewniający wieczną wzajemną miłość, myli fiolki i ów napój wlewa do kubków Izoldzie i Tristanowi.
Odtąd darzą się wzajemnym uczuciem (w większości wersji - platonicznym), co wzbudza podejrzenia króla, który w efekcie skazuje Tristana na spalenie, a Izoldę oddaje ku rozrywce trędowatym. Tristan jednak ucieka strażnikom, uwalnia też Izoldę i oboje kryją się w puszczy. Tam pewnej nocy znajduje ich król Marek, a widząc, że śpią niewinnie, rozdzieleni mieczem - zastępuje miecz Tristana własnym.
Ten znak królewskiej łaskawości powoduje, że Izolda wraca na dwór, Tristan zaś rusza w świat dokonując wszędzie bohaterskich czynów. Bierze sobie także żonę - Izoldę o Białych Dłoniach, choć jego małżeństwo pozostaje nieskonsumowane. Podczas jednej z walk zostaje niebezpiecznie ranny, a pomóc może mu tylko magia Izoldy Jasnowłosej. Wysłany po nią statek ma wywiesić białe żagle, o ile Izolda będzie się znajdowała na pokładzie.
Ale zazdrosna małżonka okłamuje Tristana, że żagle są czarne, ten umiera, a wkrótce umiera także przybyła z Kornwalii Izolda Jasnowłosa. Król Marek kazał pochować ciała obojga kochanków razem, nieopodal swego zamku.