Główny bohater powieści Bolesława Prusa Lalka.
Kupiec pochodzący z rodziny szlacheckiej, która utraciła majątek. Jeszcze jako subiekt w sklepie Hopfera rozpoczął naukę w Szkole Przygotowawczej i został studentem Szkoły Głównej w Warszawie. Przerwał jednak studia i wziął udział w powstaniu styczniowym, za co został zesłany na Syberię, w okolice Irkucka. Podczas zesłania rozpoczął działalność naukową. Do kraju powrócił w 1870 roku. Powodowany biedą ożenił się bez miłości z wdową po Janie Minclu, Małgorzatą i zajął się kupiectwem. Po śmierci żony, zakochawszy się w pannie Izabeli Łęckiej, którą spotkał w teatrze, postanawia dorobić się milionów - podczas wojny bałkańskiej zajmuje się dostawami broni.
Po powrocie do kraju zbliża się do rodzi- ny Łęckich: wykupuje ich serwis, srebra i weksle, podczas gry w karty z Tomaszem Łęckim pozwala się ogrywać, wreszcie - nastawiony do świata altruistycznie - zakłada spółkę do handlu z Cesarstwem, do której zaprasza przedstawicieli szlachty i arystokracji. Równocześnie angażuje się towarzysko, m.in. bierze udział w kweście wielkanocnej i bywa na spotkaniach towarzyskich, zaszczycanych przez Łęcką, kupuje klacz wyścigową i w obronie honoru Izabeli pojedynkuje się z baranem Krzeszowskim. Dla podreperowania budżetu Łęckich kupuje ich kamienicę, płacąc cenę przekraczającą jej wartość.
Na życzenie Izabeli organizuje klakę i kwiaty dla aktora Rossiego. Wzburzony poufałością między panną Łęcką a Starskim, przyjmuje propozycję przyjaciela Suzina i wyjeżdża do Paryża. Zwiedza miasto, odbywa lot balonem, przyjmuje interesantów. Poznawszy profesora Geista, zaczyna marzyć o wynalazkach i powrocie do pracy naukowej. Do Warszawy powraca na wieść o pobycie Izabeli w Zasławku. Odpowiedziawszy na zaproszenie prezesowej Zasławskiej, odwiedza jej majątek. W Zasławku zbliża się do Izabeli, nawiązuje znajomość z Kazimierą Wąsowską i ma okazje przyjrzeć się związkowi barona Dalskiego z Eweliną Janocką.
Wreszcie, przyjęty przez Łęcką, zostaje jej narzeczonym. Niedługo potem, podczas podróży pociągiem z Warszawy do Krakowa, staje się świadkiem rozmowy prowadzonej przez Izabelę i Starskiego w języku angielskim, z której dowiaduje się o kontaktach miło- snych łączących kuzynostwo. Wstrząśnięty usiłuje popełnić samobójstwo, lecz spod kół pociągu zostaje wyciągnięty przez dróżnika Wysockiego. Zrywa kontakty z domem Łęckich, wycofuje się ze spółki do handlu z Cesarstwem, odsprzedaje sklep Henrykowi Szlangbaumowi i zostawiwszy testament z zapisami na rzecz przyjaciół, znika. Jak chcą jego przyjaciele - albo wraz z kamieniem, przy którym bywał z Izabelą, wysadza się w Zasławku (Szuman), albo udaje się w podróż po świecie (Rzecki), albo wyjeżdża do Geista do Paryża (Ochocki). W filmie Lalka w reżyserii Wojciecha Jerzego Hasa (1968) Stanisława Wokulskiego zagrał Mariusz Dmochowski, w serialu telewizyjnym w reżyserii Ryszarda Bera (1977) - Jerzy Kamas.