Tytułowy bohater powieści Borysa Pasternaka Doktor Żywago.
Dopóki żyła matka, mały Jura nie wiedział, że ojciec porzucił rodzinę, przehulał milionowy majątek i nurza się w rozpuście. Okłamywano go, że tata jest w Petersburgu i niedługo wróci. Kiedy w wieku dziesięciu lat został osierocony przez matkę, wychowaniem chłopca zajął się jego wuj - Mikołaj Wiedieniapin. Wkrótce potem Jura dowiedział się o samobójstwie ojca. By zapewnić chłopcu jak najlepszą opiekę, Wiedieniapin zawiózł go do Moskwy, do rodziny Gromieków.
Tam Jura zaprzyjaźnił się z kolegą szkolnym Miszą Gordonem i Tonią Gromieko - córką gospodarzy. Wszyscy troje mieli wówczas bzika na punkcie głoszenia cnoty. Jurij marzył o pisaniu prozy, w której zawarłby wszystko, co zdążył poznać i przemyśleć. Ponieważ na taką formę twórczości był jeszcze za młody, poprzestawał na pisaniu wierszy. Choć pociągała go sztuka i historia, zdecydował się studiować medycynę, którą ukończył w 1912 roku.
Uważał, że w życiu należy się zajmować czymś pożytecznym, a sztuka nie może być czyimś powołaniem, tak jak nie może być zawodem wrodzona wesołość czy skłonność do melancholii. Po ukończeniu studiów żeni się z Tonią i ma z nią syna Jurę. Po wybuchu wojny pracuje w sanitarnej służbie wojskowej, na własne oczy widzi okrucieństwo wojny. Po rewolucji lutowej 1917 roku spotyka Larę, którą parokrotnie widział już wcześniej w Moskwie - zawsze w osobliwych okolicznościach.
Ponieważ Lara pracuje teraz jako siostra miłosierdzia, Żywago często się z nią spotyka. Podczas jednej z rozmów zdradza się, że Lara nie jest mu obojętna. Na przeszkodzie w kontynuowaniu znajomości staje konieczność wyjazdu. Żywago wraca do Moskwy, do żony i synka, i tu zastaje go rewolucja październikowa. Doświadcza wszystkich bolączek, jakie niesie ze sobą przewrót bolszewicki. W trosce o bezpieczeństwo rodziny wyrusza wraz z żoną i synem na wschód i osiedla się w Warykinie pod Juriatinem.
Spotyka tutaj Larę i jej męża Pawła Antipowa, który pod przybranym nazwiskiem Strelnikow dowodzi lokalnym oddziałem rewolucyjnym. Żywago zostaje porwany przez czerwonych partyzantów dowodzonych przez Liberiusza Mikulicyna i przez dwa lata pozostaje u nich w niewoli, służąc im pomocą medyczną. Trzykrotnie próbuje uciekać, za każdym razem bezskutecznie. Powodzeniem kończy się dopiero czwarta próba. Kiedy przybył do Juriatina, wygląd miał zdziczały, na plecach węzełek, w ręku kij.
Odnajduje Larę, o której już wie, że jest jedyną kobietą, którą naprawdę kocha. Jeszcze bardziej niż wspólnota dusz jednoczyła ich przepaść, oddzielająca oboje od świata zewnętrznego. Po pewnym czasie dostaje list od żony, która zapewnia go o swojej miłości, wszystko mu wybacza i żegna się z nim na zawsze. Wkrótce potem, by nie narażać Lary na śmierć, Żywago postanawia rozstać się z ukochaną i odesłać ją w bezpieczniejsze miejsce.
Po jej wyjeździe spotyka Strelnikowa, uciekającego przed tymi, którym wcześniej służył. Mąż Lary, nie mogąc znaleźć wyjścia z beznadziejnej sytuacji, popełnia samobójstwo. W 1922 roku Żywago wraca pieszo do Moskwy. Po drodze przygarnia młodego chłopaka, Wasię Brykina, który cudem ocalał z pożogi rodzinnej wsi. W Moskwie Żywago rezygnuje z wykonywania zawodu. Na chleb zarabia dorywczymi pracami fizycznymi.
Żyje w nieformalnym związku z córką dawnego stróża Gromieków, Mariną, z którą ma dwie córeczki. W 1929 roku odchodzi od Mariny, chce przemyśleć swoje życie i raz jeszcze zacząć wszystko od nowa. Umiera na zawał serca w dniu, w którym po raz pierwszy od długiego czasu jechał do pracy w szpitalu.
W ekranizacji Doktora Żywago (reż. David Lean, 1965) tytułową rolę zagrał Omar Sharif