po pierwszych żywiołowych wystąpieniach organizowane w zaborze austr. od 1868 przez związki zawodowe (1870 drukarze we Lwowie); 1878 zaczęto tworzyć kasy oporu; do największych (do kilkudziesięciu tys. uczestników) należały strajki włókniarzy 1883 w Żyrardowie, 1892 tzw. bunt łódzki, 1895 w Białymstoku, 1897 w Hucie Bankowej w Zagłębiu Dąbrowskim; w latach rewolucji 1905-07 strajki objęły wszystkie środowiska (np. strajk szkolny), przechodząc czasami w strajk powszechny; w II RP największe strajki ekon. wystąpiły w latach kryzysu powojennego 1918-19, podczas hiperinflacji 1923 oraz światowego kryzysu gosp. 1929-33; ponadto organizowano strajki polit.: 1923 w Krakowie przeciw rządowi Chjeno-Piasta wprowadzającemu sądy doraźne i militaryzację kolei, 1926 popierający przewrót majowy, 1930 przeciw aresztowaniu przywódców Centrolewu, 1932-1936 s. generalne o prawa socjalne i przeciw przemocy, 1937 strajk nauczycielski i chłopski; wiele z nich miało krwawy przebieg; podczas II woj. świat. terror okupanta niem. wykluczył strajki (odnotowano jedynie krótkie protesty 1939-40 w kopalniach śląskich, hucie w Kielcach i warsztatach tramwajów w-wskich, 1941 w Avii Świdnik, 1943 piaskarzy w Krakowie); w Polsce Ludowej 1945-46 strajkowano z powodu złego zaopatrzenia na Śląsku, w Łodzi, na Wybrzeżu, 1951 górnicy w Zagłębiu Dąbrowskim; od czerwcowych wystąpień robotników Cegielskiego i in. w Poznaniu 1956 strajki wiązały żądania ekon. z polit.; najważniejsze z nich to Poznański Czerwiec 1956, grudniowe wydarzenia 1970, protesty w Radomiu, Ursusie w VI 1976, największe sfinalizowały porozumienia społeczne w Polsce 1980-81; swoisty charakter miały strajki studenckie w wydarzeniach marcowych 1968; po wprowadzeniu stanu wojennego 13 XII 1981 strajki okupacyjne łamano zbrojnie siłami milicji i wojska (w kopalni "Wujek" zginęło 9 górników), strajkujących wyrzucano z pracy, więziono; 1988-89 narastające s. doprowadziły do porozumień okrągłego stołu; po 1989 strajki w Polsce mają charakter gł. ekonomiczny.
- STRAJK, jedna z gł. form walki...
- POLSKA ZJEDNOCZONA PARTIA ROBOTNICZA, partia utworzona XII...
- PROCESY POLITYCZNE W POLSCE 1944-89, forma represji wobec...