trwało nieco ponad rok, podczas sejmu elekcyjnego ponownie ogłoszono wybrańcami dwu kandydatów: prymas Radziejowski okrzykuje elektem franc. księcia Conti, stronnictwo antyfranc. ogłasza nim Fryderyka Augusta I Wettyna (jako August II Sas panuje w P. 1697-1706 i 1709-33), władcę Saksonii, który dla korony pol. przeszedł na katolicyzm, przyrzekł zapłacić wojsku zaległy żołd i z pomocą wojsk saskich odzyskać utracone przez Rzeczpospolitą ziemie. Realizacji tych zobowiązań (odebranie Inflant) miała służyć wojna północna 1700-21, w której przeciw Szwecji wystąpiła koalicja ros.-pol.-saksońsko-duńska; szwedzkie sukcesy militarne (m.in. 1702 zajęcie Warszawy i Krakowa, 1706 zajęcie Saksonii) doprowadzają do wyboru na króla Stanisława Leszczyńskiego i abdykacji Sasa, jednak po klęsce pod Połtawą (1709) Leszczyński musi uciekać, a wojska ros. wprowadzają ponownie na tron Sasa (początek dominacji ros. w P.); 1720 Rosja i Prusy podpisują traktat o współdziałaniu dla uniemożliwienia reform ustrojowych w P., a zwł. rezygnacji ze , tj. liberum veto i wolnej elekcji. Elekcja 1733 znaczną większością wybiera na króla Stanisława Leszczyńskiego, jednak wojska ros. i saskie narzucają syna poprzednika, Augusta III Sasa (1733-63); pozbawiony franc. wsparcia Leszczyński 1736 abdykuje i opuszcza kraj; za panowania Augusta doszedł do skutku tylko 1 sejm (1736); 1740 Stanisław Konarski zakłada w Warszawie Collegium Nobilium, co zapowiada reformy oświeceniowe. Ocena panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego (1764-95) do dziś wzbudza spory: w kolejnych rozbiorach (1772, 1792 i 1795) dochodzi do okrojenia terytorium państwa, a w końcu do jego likwidacji; równocześnie zapisało się to panowanie światłym mecenatem króla. nad wspaniale rozkwitającą kulturą i szeregiem reform (m.in. 1773 Komisja Edukacji Nar., 1791 Konstytucja 3 Maja), które w innej konfiguracji zewn. mogły doprowadzić do uzdrowienia państwa; zwolennicy "złotej wolności" organizują antykról. i antyros. konfederację barską (1768-72), a po uchwaleniu Konstytucji - Targowicę (1792); odpowiedzią na jej zwycięstwo jest powstanie kościuszkowskie (1794), po którego klęsce następuje III rozbiór i wymuszona abdykacja Stanisława Augusta.