w sztukach plast., architekturze lub rzemiośle artyst. motyw lub zespół stosowanych w celach zdobniczych motywów geometrycznych, roślinnych lub zwierzęcych, silnie stylizowanych, rytmicznie powtarzanych, zwielokrotnionych, fantazyjnie łączonych; o. może występować w formie pasów albo wypełniać określone pola lub całą pow. przedmiotu; niekiedy motywami o. są stylizowane postacie ludzkie, znaki magiczne, pismo, konkretne przedmioty, o. nie ma jednak charakteru ilustracyjnego, ale całkowicie abstrakcyjny. W epoce występował o. geometryczny; w staroż. Egipcie - o motywach lotosu, palmy, papirusu; w Babilonii stosowano o. geometryczno-roślinne; w Grecji i Rzymie - o. geometryczne (np. meandry, spirale), roślinne (akant, feston, palmeta, rozeta) i z motywami figuralnymi (maski), w architekturze popularne były o. z motywami perełek, wolich oczek, ząbków, akantów; w chrześcijańskich o. występowały motywy roślinne, zwierzęce (np. ptaki) oraz symbole, monogramy Chrystusa; w gotyku rozpowszechniły się o. o ostrych formach geometrycznych (maswerki) lub roślinnych (stylizowane kwiaty, liście lancetowate), a także z fantastycznymi stworami (np. chimery); bogata była ornamentyka sztuki islamu (arabeski, maureski); w baroku o. stały się b. mięsiste, stosowano o. chrząstkowo-małżowinowy, liście akantu, girlandy owocowe, kwiatowe, w rokoko - motyw rocaille; secesja stworzyła nowy typ o. o płynnych roślinnych formach; współcześnie o. odgrywa mniejszą rolę w sztuce i architekturze. Znajomość dawnych o. jest pomocna przy datowaniu zabytków, odróżnianiu stylów artyst. i środowisk kultury.
ARCHIWOLTA, PILLEMENT, KABOSZON, KIMATION, OZDOBNIK, LAMBREKINOWY ORNAMENT, KOREAŃSKA SZTUKA, KAFLE, SZNUROWY ORNAMENT, KUNDAJSKA KULTURA