kierunek w sztuce eur. w okresie 1890-1910, zw. we Francji Art Nouveau, w Niemczech - Jugendstil, w Belgii - Modern Style, we Włoszech - Stile Liberty, w Austrii - Sezession, w Hiszpanii - Modernismo; jedno z czołowych zjawisk modernizmu. S. zrodziła się jako protest pewnych ugrupowań artyst. przeciwko skostnieniu sztuki oficjalnej i jej akademickiemu historyzmowi; prekursorami s. byli prerafaelici ang. oraz W. Morris, W. Blake i artyści działający w ruchu Arts and Crafts; do powstania s. przyczyniło się zainteresowanie sztuką Dalekiego Wschodu, podniesienie wyrobów rzemiosła artyst. do rangi dzieł sztuki, estetyzm i dekadentyzm fin de siecle'u. S. objęła architekturę, wystrój wnętrz i meblarstwo, grafikę użytkową, różne dziedziny rzemiosła artyst. (zwł. ceramikę, metaloplastykę, witrażownictwo), w mniejszym stopniu malarstwo i rzeźbę; charakterystyczne dla dzieł secesyjnych były: asymetria, dekoracyjność, skomplikowane układy kompozycyjne, operowanie falującą, giętką linią przedstawianą często w formie stylizowanych pędów, liści i kwiatów, opływowość kształtów; ulubionymi motywami roślinnymi były wijące się trzciny i trawy, róże, irysy, powoje, oset, mlecz, z drzew - wierzba płacząca, z fauny: łabędzie, węże, motyle, ważki, pawie; przedstawiano także stwory fantastyczne: chimery, smoki, nimfy, fauny; większość przedstawicieli s. zajmowała się równocześnie kilkoma dziedzinami sztuki. W architekturze cechy s. przejawiły się w przewadze płynnych linii w elewacjach budynków (np. wijące się linie gzymsów, balustrad, balkonów), we wnętrzach i w dekoracji architektonicznej (ornamenty roślinne, mozaiki, witraże); odkryto konstrukcyjne, jak i dekoracyjne cechy żelaza (ozdobne secesyjne kraty, balustrady, zadaszenia); gł. przedstawicielami s. w dziedzinie architektury byli: A. Gaudi w Hiszpanii, Ch.R. Mackintosh w Szkocji, V. Horta i H. van de Velde w Belgii, O. Wagner i J.M. Olbrich w Austrii, H. Guimard we Francji, A. Endell w Niemczech; w malarstwie wyróżniają się: G. Klimt, J. Toorop, F. Hodler; w rzeźbie: H. Obrist, G. Vigeland, G. Minne; w grafice użytkowej i plakacie: A. Beardsley, E. Grasset, A. Mucha, H. de Toulouse-Lautrec; w meblarstwie: H. van de Velde, L. Majorelle, G. de Feure; piękne wyroby ze szkła i witraże tworzyli L.C. Tiffany (USA), É. Gallé, bracia Daum; z biżuterii słynęli R. Lalique, C. Fabergé; w strojach damskich wyróżniali się Ch.F. Worth, J. Doucet, J. Paquin. W Polsce gł. ośrodkami s. były Kraków i Lwów, gdzie docierały wpływy s. z Austrii, Niemiec i Francji i gdzie tworzyli artyści zajmujący się różnorodną działalnością artyst.: S. Wyspiański i J. Mehoffer (malarstwo, rysunek, grafika, plakat, meble, witraże); malarstwo i grafikę tworzyli: W. Wojtkiewicz, W. Weiss, F. Ruszczyc, W. Ślewiński, M. Jakimowicz, K. Sichulski, T. Niesiołowski, K. Frycz, w Warszawie - E. Okuń, A. Gawiński; w rzeźbie wyróżniali się W. Szymanowski, K. Laszczka, B. Biegas; piękną secesyjną szatę graficzną posiadało wychodzące w Warszawie 1901-10 pismo (Z. Przesmycki), do którego winiety i ilustracje wykonywali S. Turbia-Krzyształowicz, E. Okuń, F. Siedlecki; architektura s. powstawała w Krakowie (F. Mączyński, T. Stryjeński), Warszawie, Łodzi (G. Landau); w Krakowie zachowały się secesyjne wnętrza, w których rozmaite dziedziny sztuki zespoliły się w znakomitą całość: wnętrza siedziby Towarzystwa Lekarskiego (projekt S. Wyspiańskiego), sala posiedzeń Izby Przemysłowo-Handlowej (J. Mehoffer), wnętrze cukierni (obecnie kawiarni) Jana Michalika; wysoki poziom osiągnęła ceramika (S. Jagmin, W. Bębnowski, K. Laszczka, J. Szczepkowski), witrażownictwo (Wyspiański, Mehoffer, K. Sichulski, J. Bukowski, H. Uziembło). S., która skończyła się wraz z wybuchem I woj. świat., zerwała z powielaniem historyzujących form i z eklektyzmem, stworzyła całkowicie nowe wartości w sztuce; przygotowała grunt pod rozwój nowoczesnej architektury i wielu gałęzi sztuki stosowanej; częściowo przyczyniła się też do powstania surrealizmu.
GAUDI, SCHIELE, MŁODEJ POLSKI SZTUKA, AMERYKI ŁACIŃSKIEJ SZTUKA, MASŁOWSKI, THONETA MEBLE, ZŁOTNICTWO, TALOWSKI, BEARDSLEY Aubrey Vincent, NANCY SZKOŁA