Franz (1797-1828)
kompozytor austr., jeden z gł. przedstawicieli romantyzmu w muzyce; śpiewu i gry uczył się u ojca, a następnie w miejskim konwikcie w Wiedniu, będąc zarazem śpiewakiem i skrzypkiem w orkiestrze cesarskiej; zaczął komponować w wieku 16 lat, gdy jego rozwojem muzycznym zainteresował się A. Salieri; 1814 opuścił orkiestrę i powrócił do rodzinnego Lichtenthal, by pomagać ojcu w pracy w szkole muz., jednak nie przejawiał zdolności pedagogicznych; 1817 przeniósł się z powrotem do Wiednia, gdzie poświęcił się pracy kompozytorskiej; zawarł w tym czasie liczne przyjaźnie, m.in. z poetami F. Grillparzerem i J. Mayerhoferem, kompozytorem F. Lachnerem, śpiewakiem J.M. Voglem, którzy wspomagali jego karierę, za życia bowiem nie osiągnął większej popularności, nie umiał także targować się z wydawcami; pracę utrudniał mu pogarszający się stan zdrowia i coraz częstsze ataki depresji; w czasie krótkich wyjazdów wakacyjnych 1818 i 1824 korepetytor córek księcia J.K. Esterházego na zamku w Zseliz; zmarł na tyfus w Wiedniu. Uprawiał przede wszystkim twórczość wokalną, a jego ulubioną formą była pieśń (pozostawił ich przeszło 600), w której wykorzystywał elementy folklorystyczne (ich przejawem jest m.in. postać zwrotkowa); komponował także pieśni o formie przekomponowanej i wariacyjne, a także deklamacyjne; innym gat. wykorzystywanym często przez S. była ballada - typowa dla muzyki romantycznej, wzorująca się na kantacie; twórczość wokalna wpłynęła także na charakter instrumentalnych kompozycji S. (wprowadzanie tematów pieśniowych w utworach fortepianowych i kameralnych, nasycenie ich pierwiastkami lirycznymi i emocjonalnymi); S. był mistrzem miniatury fortepianowej (impromptus, moments musicaux); znacznie mniej udane były próby stworzenia muzyki operowej, w których liryzm i nieumiejętność zróżnicowania emocjonalnego poszczególnych partii przesłaniały strukturę dramaturgiczną; ważniejsze kompozycje: opery (Des Teufels Lustschloß, Alfonso und Estrella, Fierabras), singspiele (Der vierjährige Posten, Fernando, Die Freude von Salamanka), komedia muz. Die Zauberhafte; muzyka religijna (msze, Deutsches Requiem, dwa hymny Stabat Mater, Magnificat, antyfony), symfoniczna (8 symfonii, w tym najbardziej znane: Tragiczna c-moll i Niedokończona h-moll; uwertury, tańce), na skrzypce i orkiestrę (Konzertstück D-dur, Rondo A-dur, Polonez B-dur), kameralna (m.in. tria i kwartety smyczkowe, w tym znany Śmierć i dziewczyna, Kwintet C-dur; tria fortepianowe, Kwintet Pstrąg, Oktet F-dur), na skrzypce i fortepian (m.in. Fantazja C-dur, Sonata a-moll), fortepian (sonaty, moments musicaux, impromptus, tańce), kompozycje chóralne, pieśni - na ogół do tekstów poetów romantycznych: J.W. Goethego, H. Heinego, F. Schillera (najbardziej znane: Małgorzata przy kołowrotku, Polna różyczka, Król elfów, Śmierć i dziewczyna, Wędrowiec, Śpiew na wodzie, Tyś jest spokojem, Piękna młynarka, Młoda zakonnica, Ave Maria, cykl Podróż zimowa do słów W. Müllera, cykl Łabędzi śpiew ze sławną Serenadą).
SERENADA, BALLADA, LISZT, REICHARDT, PSALM, NIEMIECKA MUZYKA, PIEŚŃ, SKRZYPCOWA MUZYKA, AVE MARIA, OBERON
- SCHUBERT, Karol (1864-po 1947)
- Schubert Franz, (1797-1828)
- Schubert Franz Peter, (1797-1828)