poetycki utwór religijny, w tradycji hebrajskiej wykonywany z towarzyszeniem instrumentu strunowego; w kanonie znajduje się 150 p. zebranych w Księdze Psalmów, autorstwo 73 z nich przypisuje się formalnie królowi Dawidowi; znane są także liczne p. niekanoniczne, m.in. zawarte w zwojach z Qumran; niektóre z p. powstały rzeczywiście w czasach Dawida, inne - znacznie później: w niewoli babilońskiej i w czasach machabejskich. Zbiór p. obejmuje pieśni pochwalne, dziękczynne, lamentacje indywidualne i zbiorowe, zawierające prośbę; ważną rolę odgrywają p. królewskie, prorockie, mądrościowe i dydaktyczne, a także mesjańskie i eschatologiczne; te ostatnie są zwornikiem między tradycją a , formułując zapowiedź wywyższenia rodu Dawida (z rodu Dawida, wg przekazów ewangelicznych, pochodzi Chrystus). Chrześcijaństwo przejęło w całości zbiór psalmiczny zawarty w Starym Testamencie, nadając mu nową funkcję; śpiewanie tych utworów stanowi podstawę officium (8 nabożeństw pozamszalnych: jutrznia, lauda, pryma, tercja, seksta, nona, nieszpory oraz completorium), w którym p. są wykonywane na jednym z kanonicznych tonów psalmowych przez dwa chóry stojące przed ołtarzem naprzeciw siebie (antiocheńska psalmodia antyfonalna); niekiedy jeden werset p. stawał się podstawą rozbudowanego śpiewu responsorialnego. P. były parafrazowane i naśladowane we wszystkich lit. eur. (zwł. w okresie reformacji) i miały wpływ na kształtowanie się lirycznej poezji w wielu lit. narodowych; w lit. polskiej p. przekładali m.in.J. Kochanowski (Psałterz Dawidów), L. Staff, R. Brandstaetter, Cz. Miłosz; stylizacja psalmiczna pojawiła się u romantyków (K. Ujejski, Z. Krasiński) i w modernizmie (J. Kasprowicz); muzykę do p. komponowali m.in. Orlando di Lasso, G.P. de Palestrina, M. Gomółka, F. Schubert, F. Liszt, I.F. Strawiński, K. Penderecki.
NONA,
CANTICUM,
BREWIARZ,
PRAETORIUS,
OFFICIUM DIVINUM,
LE JEUNE,
JANNEQUIN,
OFFERTORIUM,
ARCADELT,
SABATAJ
