(lit.)
tytułowa postać powieści Pan Wołodyjowski H. Sienkiewicza, występująca także we wcześniejszych częściach Trylogii; pułkownik laudański, zwany Małym Rycerzem ze względu na swój niewielki wzrost, waleczny, honorowy, znakomity szermierz; wielce kochliwy (kolejno kocha się w Anusi Borzobohatej, która umiera w dniu ślubu, Oleńce Billewiczównej, Krzysi Drohojowskiej, wreszcie w Basi Jeziorkowskiej, która zostaje jego żoną); po utracie Anusi porzuca szablę i wstępuje do kamedułów, skąd fortelem wydostaje go ZAGŁOBA JAN ONUFRYherbu Wczele (lit.); brał udział w wielu wojnach i bitwach: w Ogniem i mieczem walczy z Kozakami i Tatarami, broni twierdzy zbaraskiej, bije się pod Zasławiem i Beresteczkiem; w Potopie wypowiada posłuszeństwo księciu Januszowi Radziwiłłowi i staje w obronie króla i Rzeczpospolitej przeciw nawale szwedzkiej; broni oblężonego Zamościa, walczy pod rozkazami Czarnieckiego; w Panu Wołodyjowskim z rozkazu Sobieskiego broni przed Turkami twierdzy w Kamieńcu Podolskim, gdzie ginie, wraz ze swoim przyjacielem i towarzyszem broni Ketlingiem wysadzając zamek; stacza kilka efektownych pojedynków szermierczych, m.in. z Bohunem, z Kmicicem, ze szwedzkim pułkownikiem Kannenbergiem; prototypem postaci literackiej był stolnik przemyski Jerzy Wołodyjowski (ok. 1620-1672).