bóstwo
(staroind.) należąca do najwyższej klasy bytów nadziemska istota duchowa, będąca przedmiotem kultu religijnego; z reguły b. najwyższy danej religii istnieje sam z siebie, czyli nie jest stworzony; w rel. monoteistycznych b. przypisuje się funkcje stwarzania i opieki nad człowiekiem i światem (judaizm, chrześcijaństwo, islam); w religiach politeistycznych te funkcje są rozdzielone między różnych bogów, którzy walczą lub współdziałają ze sobą w procesie stwarzania i utrzymywania świata w istnieniu; w henoteizmie bogowie tworzący panteon są osobowymi formami jednego, bezosobowego absolutu (np. w hinduizmie Brahma stwarza świat, Wisznu go utrzymuje, Śiwa niszczy, są oni jednak przejawami absolutu czyli brahmana); w religiach teistycznych b. jest bytem różnym od świata; w panteizmie b. i wszechświat stanowią jedność; w panenteizmie świat jest częścią b. Nauką określającą istotę b. oraz jego atrybuty jest teologia; doktryna wyjaśniająca pochodzenie b. to teogonia (np. Teogonia Hezjoda), zaś ukazująca stosunek b. do świata i uzasadniająca istnienie zła to teodycea (np. Państwo Boże św. Augustyna); pojęcie b. stanowi przedmiot badawczy teologii, filozofii i religioznawstwa, przy czym każda z tych nauk posiada specyficzne podejście do tej kwestii; teologia danej rel. przyjmuje istnienie b. jako fakt, niejednokrotnie też wypracowuje "dowód" na istnienie b., a opracowywana przez nią koncepcja wpływa na szczegółowe rozstrzygnięcia doktrynalne i formę kultu; istotną kwestią jest w tym podejściu określenie rodzaju i treści norm, jakich ma przestrzegać wyznawca. Filozofia może przyjąć w stosunku do treści rel. postawę krytyczną (odrzucającą istnienie b. i tłumaczącą istnienie świata i człowieka w niereligijny sposób), negatywną (odrzucającą istnienie b. i zajmującą się problemem pochodzenia pojęć rel.) lub egzegetyczną (polegającą na uzasadnianiu twierdzeń rel.). Religioznawstwo do koncepcji b. podchodzi od strony porównawczej, uwzględnia różne koncepcje b. w historii i przestrzeni oraz genetycznej, rozpatrując ewolucję pojęcia b. począwszy od stadiów pierwotnych (rel. społeczności zbieracko-łowieckich) do form wysoko rozwiniętych (rel. monoteistyczne).