zespół uprawnień wyborczych przysługujących każdemu obywatelowi oraz ogół zasad regulujących powoływanie wybieralnych organów państwowych i samorządowych (np. prezydenta, Sejmu, Senatu, rad gmin) zawartych w konstytucji i ordynacjach wyborczych. Rozróżnia się czynne i bierne p.w. W Polsce czynne p.w., czyli prawo wybierania mają osoby posiadające obywatelstwo polskie, które do dnia wyborów ukończyły 18 lat, osoby pozbawione praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądu. Nie mają tego prawa osoby pozbawione praw wyborczych orzeczeniem Trybunału Stanu oraz ubezwłasnowolnione całkowicie lub częściowo prawomocnym orzeczeniem sądu z powodu choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego. Bierne p.w., czyli prawo wybieralności ma każdy obywatel polski, któremu przysługuje prawo wybierania (czynne p.w.), stale zamieszkuje przez co najmniej 5 lat na terytorium Polski oraz ukończył do dnia wyborów 21 lat w przypadku wyborów do Sejmu, 30 lat do Senatu i 35 lat, jeżeli ubiega się o urząd prezydenta. Doniosłe znaczenie mają postanowienia p.w. sformułowane w 4 podst. zasadach: powszechności, równości, bezpośredniości i tajności. Powszechność oznacza, że czynne i bierne p.w. mają wszyscy dorośli obywatele, którym prawo nie zabrania wzięcia udziału w wyborach. Równość polega zarówno na przyznaniu każdemu obywatelowi 1 głosu, jak i na nadaniu każdemu głosowi takiej samej siły. Bezpośredniość oznacza, że wyborca osobiście głosuje (bez żadnego pośrednictwa) na kandydatów lub partię. Zasada tajnego głosowania rozumiana jest jako możliwość podjęcia przez wyborcę decyzji w warunkach zachowania tajemnicy. W zależności od metody ustalania wyników wyborów wyróżnia się dwa systemy wyborcze: 1) większościowy - w okręgach jednomandatowych, kandydat musi uzyskać więcej głosów niż inni (w Polsce formuła taka stosowana jest przy wyborach do Senatu); 2) proporcjonalny - w okręgach wielomandatowych dokonuje się rozdziału mandatów między konkurujące listy proporcjonalnie do odsetka uzyskanych głosów; ustalenie podziału mandatów dokonuje się (np.
w Polsce) w arytmetycznym systemie d'Hondta. Z systemem proporcjonalnym wiąże się tzw. lista państwowa. Przedłożona jest ona przez partie, które zarejestrowały listy okręgowe w co najmniej połowie okręgów (w Polsce takich mandatów jest 69). Wyborcy głosują więc na jedną z list okręgowych oraz na jedną z list państwowych. W celu uniknięcia niedogodności tego systemu wprowadza się też tzw. progi (klauzule) zaporowe
- mandaty przyznawane są tylko tym listom, które w skali kraju przekroczyły pewien procent poparciam, np. w polskim parlamencie reprezentowane są tylko partie, które zdobyły co najmniej 5% głosów, dla koalicji wyborczych bariera
ta wynosi 8%, natomiast w podziale miejsc z list ogólnopolskich uczestniczą ugrupowania, które przekroczyły 7%. Zob. też okręg wyborczy.
- cenzus wyborczy, określone prawem wymogi,...
- prawo, uporządkowany zespół...
- system wyborczy, procedura ustalania wyników...