(1891)
powieść psychol. H. Sienkiewicza, prwdr. w "Słowie". Napisane w pierwszej osobie rozważania wrażliwego intelektualisty są lit. próbą scharakteryzowania sceptycznego wobec dotychczasowych wartości i zasad "bezdogmatowca". Leon Płoszowski, pochodzący z arystokratycznej rodziny zdobywca kobiecych serc, pisze pamiętnik, w którym poddaje analizie swój stosunek do świata i samego siebie, nie znajduje sensu w żadnym z projektów urządzenia swego życia, ewentualne zainteresowanie sztuką wydaje mu się bezcelowe wobec braku gwarancji na doskonałość i sukces. Wybawieniem ze stanu marazmu mogłaby być miłość, ale do niej też okazuje się niezdolny psychicznie, doprowadza do śmierci kochaną kobietę i sam ostatecznie popełnia samobójstwo. Życie bohatera powieści jest biografią pol. dekadenta, który w swych zapisach stwierdza: "dotknąłem próchna mojej własnej duszy".
- SIENKIEWICZ, Henryk, ps. Litwos (1846-1916)...