Reklama

Bohomolec Franciszek

(1720-84)

komediopisarz, poeta, wydawca, publicysta reprezentujący poglądy obozu królewskiego. Uczestnik obiadów czwartkowych. Jeden z wszechstronniejszych działaczy oświec. W wieku 17 lat wstąpił do zakonu jezuitów. Studiował w Akademii Wileńskiej i w Rzymie. Pisał artykuły do "Monitora", a w r. 1768 został jego redaktorem. Zapoczątkował nowoczesną komedię pol. Sztuki B. były wystawiane przez teatry szkolne, m.in. w Collegium Nobilium. Początkowo chętnie sięgał po tematy i ujęcia farsowe, czerpał wzory z komedii dell'arte i wczesnych utworów Moliera. Akcję swoich sztuk osadzał jednak w pol. realiach, np. Arlekin na świat urażony krytykował wielki świat Warszawy. Małżeństwo z kalendarza stało u początków pol. teatru publicznego. Była to pierwsza w lit. pol. komedia dydaktyczna (tzw. bohomolcowa). Autor opowiadał się w niej za wykorzystaniem specjalistów cudzoziemskich dla rozwoju Polski, bronił tolerancji rel. Zasadą konstrukcyjną utworu były opozycje: starych i młodych, zwolenników postępu i konserwatystów, oświeconej stolicy i zabobonnej prowincji. Różnice podkreślał autor strojem bohaterów: przeciwstawienie kontusza i fraczka przetrwało w komedii pol. do XIX w. Wadami Małżeństwa z kalendarza były nadmiar retoryki oraz schematyzm akcji i postaci, zaletą - dowcipny język z elementami parodii. Komedia wywołała protesty przeciw ośmieszaniu tradycji szlacheckiej. Aby obronić się przed nimi, B. napisał Staruszkiewicza, w którym bohaterem pozytywnym uczynił pol. szlachcica, a ośmieszanym - cudzoziemca. W komedii Pan dobry po raz pierwszy wprowadził na scenę chłopów jako postaci pozytywne. Stworzone przez niego typy bohaterów były obecne przez wiele lat w komedii pol. B. pisał również wiersze okolicznościowe. Najpopularniejsze to Kurdesz nad kurdeszami i Po szklaneczce do piosneczki. Zaangażował się w walkę o czystość polszczyzny lit. De lingua Polonica colloquium (1752), przetłumaczona na jęz. pol. jako Rozmowa o języku polskim (1758), mająca postać dialogu między Kochanowskim, Twardowskim i Makarońskim, ośmieszała posługiwanie się makaronizmami.

Reklama

Podobne hasła:

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama