(1919- 2000)
prozaik, eseista. Studiował polonistykę na UW, już wtedy zajmując się krytyką lit. - w czasopismach (m.in. w "Ateneum") publikował szkice o pisarzach. Po IX 1939 r. współtwórca Polskiej Ludowej Akcji Niepodległościowej (PLAN) - jednej z pierwszych konspiracyjnych organizacji w Warszawie. Pod koniec 1939 r. podjął próbę przedostania się na Zachód przez teren okupacji ros. Zatrzymany na granicy pol.-litew., aresztowany przez NKWD, został pod zarzutem szpiegostwa uwięziony (więzienie w Grodnie, Witebsku, Leningradzie i Wołogdzie), a następnie skazany na 5-letni pobyt w obozie pracy. Trafił do Jarcewa nad Morzem Białym (koło Archangielska). W XI 1941 r. rozpoczął głodówkę protestacyjną z powodu przetrzymywania go w obozie wbrew porozumieniu Stalin-Sikorski, omal nie przypłacając jej życiem. Zwolniony 20 I 1942, po 2 miesiącach wędrówki dotarł do Ługowoje, gdzie został wcielony do armii Andersa, z którą przedostał się do Persji, potem Iraku i Palestyny. W Jerozolimie spotkał m.in. W. Broniewskiego - poświęcił mu esej Powrót Cezarego Baryki. W 1943 r. wraz z armią znalazł się we Włoszech, brał udział w bitwie pod Monte Cassino, odznaczony krzyżem Virtuti Militari. W 1945 r. zamieszkał w Rzymie, został kierownikiem lit. "Orła Białego". Pod koniec 1946 r. wraz z J. Giedroyciem i J. Czapskim utworzył wydawnictwo Instytut Literacki i miesięcznik "Kultura". Po przeniesieniu Instytutu do Paryża wyjechał do Anglii, zamieszkał w Londynie, współprac. z "Wiadomościami" M. Grydzewskiego. W tym piśmie zaczął drukować Martwych za życia (w wyd. książkowym Inny świat). Po śmierci żony przeniósł się do Monachium - przez 3 lata kierował działem kult. Radia "Wolna Europa". W 1955 r. przeniósł się do Włoch, ożenił ponownie i zamieszkał na stałe w Neapolu. Znowu nawiązał współpracę z "Kulturą". W Polsce wydawany po 1980 r. Doktor h.c. Uniw. im. A. Mickiewicza w Poznaniu, wyróżniony nagrodami "Odry" (1994) i Premio Vittorini (1996). Debiutował zbiorem szkiców lit. Żywi i umarli (1945). Interesują go gł. lit., moralność, historia i polityka. Jako krytyk lit. zajmuje się przede wszystkim lit. pol. i ros. Tej ostatniej poświęcił zbiór esejów Upiory rewolucji (1963), ze szczególną uwagą badając, jak się opierała zniewoleniu. Pisał m.in. o takich twórcach, jak I. Babel, M. Bułhakow, O. Mandelsztam, B. Pasternak, A. Sołżenicyn. Najważniejszymi dla niego pisarzami są F. Dostojewski, A. Camus, F. Kafka, Stendhal. Debiutem fabularnym były Skrzydła ołtarza (1960) - książka zawierająca 2 opowiadania: Wieżę i Pieta dell'Isola. Bohaterami utworów fabularnych H.-G. są ludzie cierpiący, napiętnowani przez los, pozbawieni nadziei. Pisarz prowadzi narrację w 1. osobie, chętnie tworzy nastrój tajemnicy, niedopowiedzenia. Największy rozgłos zyskał Inny świat (1949-51) - jeden z pierwszych tekstów o ros. łagrach, wydany na Zachodzie. Wnikliwym osobistym komentarzem do współczesności jest publikowany od 1971 r. Dziennik pisany nocą.
- Herling-Grudziński Gustaw, (ur. 1919)
- HERLING-GRUDZIŃSKI, Gustaw (ur. 1919-2000)...
- GUSTAW, Pochodzenia starogermańskiego,...