(1597)
dzieło P. Skargi, traktat polityczny w formie 8 kazań. Powstały w czasie, gdy Zygmunt III Waza próbował umocnić władzę królewską, ograniczyć samowolę szlachty. Epitet "sejmowe" jest znakiem ich wysokiej rangi i zapowiedzią tematu (problemy państwa). Forma kazań pozwalała mówiącemu występować w roli głosiciela niepodważalnej - bo płynącej z Kościoła - prawdy. Skarga rysuje w nich obraz Rzeczypospolitej niszczonej chorobami. Na pierwszym miejscu wymienia brak miłości ojczyzny (kazanie II), na dalszych: niesprawiedliwe prawa, wewnętrzną niezgodę, zepsucie obyczajów, osłabienie władzy królewskiej i szerzenie się nowinek rel. Adresatami K. s. są senatorzy. Skarga próbuje obudzić ich sumienia, apeluje do umysłów i uczuć. Odwołuje się do Biblii (zwł. ST), przepowiada upadek Polski. Łączy styl wzorowany na Cyceronie (pytania retoryczne, antytezy, apostrofy, wykrzyknienia itd.) z bibl.: rytmika prozy wzmocniona powtórzeniami, zdania współrzędnie złożone, obrazowanie alegorią (np. ojczyzna - matka) i przypowieścią (np. ojczyzna - okręt). K. s. charakteryzują się dyscypliną myślową - w każdym można wyróżnić wstęp, opowiadanie, dowodzenie, polemikę i zakończenie. Uszły uwagi współczesnych, ale w wyd. z 1610 r. (po rokoszu Zebrzydowskiego) cenzura zakonna usunęła pochwałę monarchii absolutnej w kazaniu VI. Za prorocze uznali je warszawscy pijarzy - wyd. kompletne z r. 1792. Były wydawane w trudnych dla narodu chwilach, np. po klęsce powstania listopadowego. W czasie zaborów ukazało się 10 edycji. Tak zrodziła się legenda, utrwalona ostatecznie dzięki Kazaniu Skargi J. Matejki.
- kazanie, głoszenie, przepowiadanie...
- LAMENT UTRAPIONEJ MATKI, KORONY POLSKIEJ, utwór napisany po...
- nawiązania do Biblii, jedne z najczęstszych...