bohater Dziadów cz. III A. Mickiewicza. W Prologu Gustaw z IV cz. Dziadów przeradza się w K. - symboliczna przemiana kochanka w cierpiącego patriotę. Bohater III cz. dramatu działa w planie społ.-hist. i metafizycznym. W pierwszym jest więzionym filomatą, ponurym poetą śpiewającym buntowniczą pieśń, w drugim - stacza walkę z Bogiem w Wielkiej Improwizacji; w pierwszym wiadomo o nim mniej niż o innych, w drugim poznajemy jego wewnętrzny portret. Jest twórcą świadomym swej wielkości, zdającym sobie sprawę, że język nie może wyrazić wielkości jego myśli i uczuć. Stąd płynie osamotnienie K. Poeta równy Bogu w swej zdolności kreacyjnej, panujący nad wszechświatem, ucieleśnienie uczuć i cierpień całego narodu, pragnie dać Polakom szczęście. Zażąda od Boga panowania nad ludzkimi duszami. Wybiera nie drogę ofiary, lecz absolutnej władzy. Na milczenie Stwórcy odpowiada buntem i kolejnymi bluźnierstwami. Nazywa Go "tylko mądrością" (czuje się wyższy - jest Miłością), wyzywa na pojedynek, grozi zachwianiem Jego potęgi, wreszcie posuwa się do najgorszego - chce nazwać Boga carem świata. Na szczęście uprzedza go Szatan - to bluźnierstwo zgubiłoby K. na wieki. Zdobywając się na prometejski bunt, zgrzeszy pychą, ulegnie szatańskiemu obłąkaniu. Nie zostanie jednak wyraźnie potępiony - ratują go wzniosłość i czystość intencji. Rozpoczęta w Prologu walka aniołów i szatanów o duszę K. trwa przez cały dramat i wiąże w całość różne plany akcji i sceny. Ocalony przez ks. Piotra przekształca się w Pielgrzyma (Ustęp); być może jest czterdziestym czwartym. Rolę K. kreowali wielcy aktorzy pol., m. in. J. Węgrzyn, I. Gogolewski, S. Jasiukiewicz, G. Holoubek, J. Trela.
Konrad
Literatura polska