najważniejsze czasopismo społ.-polit. oświecenia pol. wydawane w Warszawie w l. 1765-85, powstało z inicjatywy króla Stanisława Augusta Poniatowskiego wg założeń opracowanych przez I. Krasickiego i A.K. Czartoryskiego. "M." nawiązywał do ang. "Spectatora", który był wzorem w tworzeniu koncepcji i programu, jednak znacznie rozszerzonego o treści polit. i formy wypowiedzi, a nawet zawartość paru numerów. W pierwszych latach był ważnym narzędziem kształtowania opinii społ. wpływając na charakter i tempo reform, wywoływał też polemiki ("antymonitory"), które ukazywały się w formie druków ulotnych. Roczniki 1765- 67 i 1772 (107 numerów) redagował Krasicki, kontynuatorem postępowej linii pisma był w l. 1773-75 W. Mitzner de Kolof, do grona ważnych współprac. należeli m.in. S. Konarski i F. Bohomolec. Walcząc o mecenat "M." znacząco wpływał na rozwój kultury, wprowadził i doskonalił nowe formy wypowiedzi, m.in. felieton, obrazek obycz., list, dyskurs; na jego łamach przekonywano o trwałych wartościach języka narod.
"Monitor"
Literatura polska