powieść I. Krasickiego w 3 cz., I: 1778, II: 1784, III nie ukończona: 1798. Wyrosła z doświadczeń prozy eseistycznej "Monitora", łączy elementy traktatu, utworów parenetycznych i obycz. Tytułowy i główny zarazem bohater został wykreowany na wzór obywatela ziemianina, który jest rzecznikiem poszanowania dobrej tradycji, powrotu do zarzuconych cnót, wolności danej chłopom. Sylwetka i poglądy oświeconego pana przedstawione zostały czytelnikowi przy okazji wizyty w jego gospodarstwie narratora, który po powrocie do swej posiadłości według widzianego wzoru urządza własne gospodarstwo. Sceny wesela córki Podstolego są z kolei sposobnością do satyr. zarysowania postaw i sposobów myślenia pol. szlachty, takie obrazowanie dominuje też w końcowej części utworu. Ten rodzaj powieści-traktatu znalazł naśladowców w lit. pol., m.in. w twórczości J. K. Kossakowskiego, M. D. Krajewskiego, E. T. Massalskiego.
- parenetyczna literatura, (gr. parainesis = pouczenie,...
- KRASICKI, Ignacy (1735-1801)
- Dworzanin polski, swobodna przeróbka wł.(...)