wmit. gr. bogini, Matka Ziemia, córka Kronosa iRei, patronka wszelkiego wzrostu, dojrzewania, rolnictwa, zbóż iplonów, czczona we wszystkich tych krainach Grecji, gdzie rosła pszenica. Zeusowi powiła córkę Persefonę, która wmitologii pojawia się zawsze razem zmatką ("dwie boginie"). WEnnie na Sycylii lub wEleuzis Persefona została porwana przez Hadesa iuprowadzona do Podziemia. D. usłyszała krzyk córki, 9 dni i9 nocy chodziła po świecie wjej poszukiwaniu. Dziesiątego dnia wszystkowidzący Helios wyjawił D. imię sprawcy porwania. Rozgniewana D. przybrała postać starej kobiety, udała się do Eleuzis (gdzie opiekowała się Demofontem, synem króla Keleosa, którego niechcący pozbawiła życia, ajego brata, Triptolemosa, nauczyła uprawy zbóż), przestała dbać oziemię, która stała się bezpłodna ijałowa. Zeus rozkazał Hadesowi wydać Persefonę, jednak okazało się to niemożliwe, Persefona bowiem zjadła ziarnko granatu, które nierozerwalnie związało ją zPodziemiem. Dlatego Persefona część roku spędzała wPodziemiu, umęża (jesień, zima), aczęść umatki na ziemi (wiosna, lato). Mit oD. iPersefonie jest alegorią natury. WEleuzis ku czci bogiń odprawiano tzw. misteria eleuzyjskie, które zapewniały wtajemniczonym szczęście wżyciu pośmiertnym. D. przedstawiano siedzącą, trzymającą pochodnię lub węża; jej atrybuty to kłos, narcyz, mak, ulubiony ptak - żuraw. WRzymie identyfikowano ją zCeres (Cerera), dawnym bóstwem latyńskim. Do naszych czasów zachowały się: relief zEleuzis (V w. p.n.e.), attycki skyfos czerwonofig. (V w. p.n.e.), fresk zEfezu (Iw.). Wlit. postać D. zainspirowała: Kallimacha Na Demetrę, F.Schillera Skarga Cerery, A. Tennysona Demeter iPersefona, E.D.Hilla Demeter, S.Wyspiańskiego Noc listopadowa, J.S.Sitę, Siedem sonetów do Persefony, J.Iwaszkiewicza Demeter.
Demeter
Literatura powszechna