(1670)
dzieło B. Pascala, wktórym pisarz wyłożył swoją filozofię. Utwór, składający się z27 zwojów, podzielonych na dwie części: Nędza człowieka bez Boga (I-XI) iSzczęście człowieka zBogiem (XII-XXVII), rozpoczyna się Rozprawą wstępną, wymierzoną przeciwko ludziom niewierzącym. Ich zaniepokojeniu iprzywiedzeniu do chrześcijaństwa służyć ma część pierwsza. Kolejne rozdziały, zatyt. Pycha (II) iNędza (III), przynoszą obraz skutków, do jakich wiodą wyobraźnia imiłość własna, oraz refleksje nad względnością praw iobyczajów. Dalej, posiłkując się Próbami Montaigne’a, P. wyraża konieczność podporządkowania się jednostki, świadomej swej niedoskonałości, wyższym prawom "swe myśli zachowując
dla siebie". Filozof stwierdza, że wiel-
kość człowieka "polega na świadomości własnej nędzy", azagadkę jego pełnej sprzeczności natury rozwiązać może tylko wiara chrześcijańska (VII: Sprzeczności). Podobnie wniej, anie wrozrywkach, których potrzeba jest nowym dowodem na nędzę ludzką, należy szukać szczęścia. Na nic filozofia stoicka ani epikurejska wobec dobra najwyższego, jakim jest Bóg (X). Drugą część dzieła otwiera tzw. argument zakładu: P. nie wykazuje tu, że Bóg istnieje, ale przekonuje, że człowiekowi bardziej opłaca się (zuwagi na możliwość zbawienia) przyjąć tezę, że Bóg istnieje. Ryzyko takiego wyboru wiąże się jedynie zżyciem doczesnym, które itak niewiele znaczy wobec szczęścia wiecznego, jakie można wygrać. P. nawołuje ponadto do skromności oraz posłuszeństwa wobec Chrystusa, dzięki któremu człowiek, zagubiony między nieskończonością awłasną słabością, może poznać Boga. Kolejne rozdziały utworu zapełniają stwierdzenia obłędności wszystkich religii poza chrześcijaństwem oraz dowody teologiczne katolicyzmu. Na koniec P. analizuje hierarchię trzech "porządków" - ciała, ducha imiłosierdzia. M. wywołały zarówno reakcje polemiczne: Listy oAnglikach Voltaire’a, Rozmaitości iwariacje na jednej myśli P. Valry’ego, jak i aprobujące: Duch wiary chrześcijańskiej R. Chateaubrianda czy Blaise Pascal ijego siostra Jacqueline F. Mauriaca.
- kudłate myśli, ‘zboczone myśli; nieprzyzwoite...
- owłosione myśli, ‘nieprzyzwoite myśli’...
- niepozytywne myśli, ‘myśli sprośne, nieprzyzwoite’...