(1623-62)
franc. pisarz, filozof, fizyk imatematyk, współtwórca rachunku prawdopodobieństwa ianalizy matematycznej. Nieprzeciętnie uzdolniony, jako 20-letni młodzieniec opublikował pierwszą rozprawę matematyczną (Rozprawa ostożkach, 1640), awdwa lata później skonstruował maszynę do dodawania. Do 30. roku życia zajmowały go głównie zagadnienia zzakresu fizyki imatematyki; powstały wówczas m.in.: Doświadczenia nowe zdziedziny próżni (1647), Równowaga cieczy (1653) oraz słynna Rozprawa otrójkącie arytmetycznym (1654). Przełomowym momentem wżyciu P. stała się śmierć ojca oraz wstąpienie ukochanej siostry do klasztoru Port-Royal. Podążając za nią, P. porzucił wielkoświatowe życie oraz badania naukowe (ostatnie prace to Rozprawa ocykloidzie iDuch geometrii), po czym w1665 r. osiadł wPort-Royal, przenosząc swoje zainteresowania na zagadnienia teologiczne ifiloz. Kontakty zjansenistami (reformatorski prąd rel.-filoz. wkatolicyzmie franc.), których klasztor wPort-Royal był głównym ośrodkiem, wyzwoliły wP. żarliwą religijność ikazały zaangażować się wspór zjezuitami. Owocem tego stał się zbiór 18 listów, drukowanych od I1656 do III 1657, zatyt. Prowincjałki. Dzieło, uznane za najważniejszy głos wsporze, zostało potępione przez Rzym, ajednocześnie entuzjastycznie przyjęte przez publiczność. Posługując się prostym, nie pozbawionym ironii stylem, P., zwolennik jansenistycznego rygoryzmu etycznego, atakował jezuitów za ich kompromisowy stosunek do świata ikazuistykę. Paradoksalnie, ujawniając zakłamanie ioportunizm etyki jezuitów, odkrył mroczne strony "ewangelicznego chrześcijaństwa" ijego słabe strony, torując tym samym drogę antychrześc. literaturze XVIII iXIXw. Swoją filozofię, która stała się punktem wyjścia licznych szkół myślowych, P. wyłożył w Myślach (1670). Na jęz. pol. dzieła pisarza tłumaczył m.in. T. Boy-Żeleński.
- Pascal Blaise, (1623-62)
- Pascal, Blaise, (1623-1662)
- Pascal, jezyk programowania...