(ros. lisznij czełowiek)
typ bohatera ukształtowany w literaturze ros. w XIX w., będący swoistym ujęciem romantycznego bohatera bajronowskiego. Nazwa upowszechniła się dzięki noweli I. Turgieniewa Dziennik zbędnego człowieka (1850). Istnieje bogata galeria zbędnych ludzi: tytułowy bohater poematu dygresyjnego A. Puszkina Eugeniusz Oniegin (1823-31/1833); Pieczorin z powieści Bohater naszych czasów (1837-40) Lermontowa; Beltow z powieści Kto winien? (1841-47) A. Hercena; Agarin z poematu Sasza (1855-56) N. Niekrasowa. Cechy z.cz. można odnaleźć także w liryce, m.in. u M. Lermontowa, N. Ogariowa. Z.cz. to wieczny tułacz, poszukiwacz przygody, cechuje go duże poczucie niezależności, intelektualizm, dążenie do prawdy; występuje przeciwko starym normom moralnym. Szczytne cele i słaba wola powodują, że jest rozdarty wewnętrznie, przegrywa swoje życie. Ros. z.cz. to "krewny" bohaterów literatury europ., m.in. Cierpienia młodego Wertera J.W. Goethego, Adolf B. Constanta, Czerwone i czarne Stendhala, Spowiedź dziecięcia wieku A. de Musseta; pol. Dusza w suchotach L. Sztyrmera, Bez dogmatu H. Sienkiewicza.
- WYDALNICZE NARZĄDY, narządy zwierząt i...
- MOCZ, płyn wydzielany przez...
- PŁODOWE BŁONY, błony otaczające zarodek...