SERBIA

właśc. Republika Serbii, serb. Република Србија / Republika Srbija

państwo w płd. , na Płw. Bałkańskim; graniczy z Bośnią i Hercegowiną, Chorwacją, Węgrami, Rumunią, Bułgarią, Macedonią, Albanią i Czarnogórą; pow. 88,361 tys. km², łącznie z 2 okręgami autonomicznymi: Wojwodiną (na płn. przy granicy z Węgrami) i Kosowem (na płd. przy granicy z Albanią); 7,5 mln mieszk. (2006); stol. Belgrad, 1,5 mln mieszk.; gł. miasta: Nowy Sad (stol. Wojwodiny), Niš, Kragujevac, Priština (stol. Kosowa), Subotica, Kruševac; j. urzędowy: serbski (zapisywany cyrylicą), nadto albański (oficjalny w Kosowie), chorwacki (oficjalny w Wojwodinie), węgierski, słowacki, rumuński; jedn. monetarna: 1 nowy dinar = 100 para (w Kosowie używane jest euro); GNI (dochód narodowy brutto) na 1 mieszk. 2680 dol. (2006).

LUDNOŚĆ. Większość stanowią Serbowie (ponad 80%), nadto 4% stanowią Węgrzy (gł. na terenie Wojwodiny), 2% Bośniacy, 1,5% Romowie, 1% Czarnogórcy, 1% Chorwaci oraz 0,8% Albańczycy (gł. w okręgu Kosowo, gdzie stanowią większość) i inni (w sumie ponad 30 grup etnicznych); w miastach zamieszkuje 46% ludności; gęstość zaludnienia 103 osoby/km2; przeciętna dł. życia: mężczyźni – 71 lat, kobiety – 76 lat; wyznania: 65% prawosławni, 4% katolicy, 19% muzułmanie, nadto żydzi, protestanci.

USTRÓJ: republika parlamentarna; konstytucja z 2006; głową państwa prezydent wybierany w wyborach powszechnych na 5 lat z możliwością reelekcji; parlament jednoizbowy: 250-osobowe Zgromadzenie Narodowe wybierane w wyborach bezpośrednich na 4-letnią kadencję; podział administracyjny na 29 jednostek zwanych okrugov; 2 regiony autonomiczne: Kosowo (pod nadzorem międzynarodowym) i Wojwodina.

WARUNKI NATURALNE. Kraj o zróżnicowanym środowisku geograficznym; część Serbii Płn. należy do Wielkiej Niziny Węgierskiej, o żyznych glebach lessowych, na południe od Dunaju i Sawy – wyżyny, strefa przejściowa między Rodopami a Górami Dynarskimi, na płd. masywy górskie, najw. szczyt Deravica 2656 m; sieć rzeczna dobrze rozwinięta; gł. rz. Dunaj i jego dopływy: Cisa, Sawa i Morawa, także Drina; klimat na płn. kontynentalny, ciepły, o rocznym opadzie 500 do 600 mm; w rejonach górskich zróżnicowany strefowo; średnia temp. stycznia w Belgradzie – 0°C, lipca – 27°C; 55% powierzchni stanowią tereny uprawne, 27% obszary leśne.

GOSPODARKA. Kraj przemysłowo-rolniczy; posiada znaczące złoża surowców mineralnych, m.in. węgiel kam. w rejonie Kosowa, ropę naftową i gaz ziemny na niz. Banatu, nadto rudy miedzi, cynku, ołowiu, antymonu, boksyty; rozwinięte hutnictwo żelaza, aluminium, metali nieżelaznych, przem. maszynowy, elektroniczny, elektrotechn., mat. budowlanych, środków transportu, włókienniczy, dziewiarski, skórzany, przetwórstwa rolno-spożywczego; także wysoko rozwinięte rolnictwo na płn. nizinach kraju; uprawa kukurydzy, pszenicy, buraków cukrowych, słoneczników, chmielu, konopi, tytoniu, winorośli, fig, owoców cytrusowych, oliwek, śliwek (wyrób śliwowicy); hodowla bydła, trzody chlewnej i owiec; sieć drogowa i kolejowa dobrze rozwinięta.

SERBSKIE POWSTANIA, SUBOTICA, ZRENJANIN, SERBSKO-TURECKA WOJNA, MILUTINOVIĆ, PAPUK, MORAWA, SKUPSZTINA, PARYSKI TRAKTAT 1856, BRANKOVIĆ Djordje

• Serbia, opuścić Serbię, prowadzić...
• Serbia, w średniow. królestwo...
• SERBIA, oddział kobiecy więzienia...