sztuka kształtowania i organizowania przestrzeni dla potrzeb człowieka; obejmuje planowanie urbanistyczne, artystyczne kształtowanie budowli i ich projektowanie pod względem techn. (obiekty mieszkaniowe jedno- i wielorodzinne, budynki użyteczności publicznej, obiekty sakralne, budownictwa wiejskiego, przemysłowego) a także projektowanie wnętrz, kształtowanie krajobrazu i terenów zielonych oraz konserwację i ochronę zespołów i obiektów zabytkowych; łączy w sobie sztukę i dyscypliny techn. A. rozumiana jako umiejętność twórczego i świadomego oddziaływania człowieka na przestrzeń istniała od zarania dziejów i zawsze uważana była za jedną z trzech najważniejszych sztuk plastycznych, obok malarstwa i rzeźby. Jej rozwiązania są wciąż doskonalone (zwł. materiałowo-konstrukcyjne); jej formy i wyraz artystyczny zmieniają się pod wpływem warunków ekon., ideologii, poglądów na sztukę, mody. Narody i grupy etniczne tworzyły na przestrzeni dziejów architekturę o własnych, odrębnych cechach (np. a. staroż. Egiptu, Grecji, Rzymu, bizantyjska, mauretańska, chińska, japońska). Od średniowiecza budownictwo europejskie zdominowały style: romański, gotycki, renesans (z manieryzmem), barok, rokoko, klasycyzm, secesja, przy czym obiekty wznoszone wg ich zasad były w poszczególnych krajach czy regionach modyfikowane zgodnie z miejscowymi tradycjami (np. gotyk nadwiślański w Polsce). W XX w., od czasów modernizmu i funkcjonalizmu, rozwiązania architektoniczne w znacznej mierze upodobniły się do siebie, niezależnie od kraju czy kontynentu; w niektórych krajach czy regionach obserwuje się nawrót do a. regionalnej i podejmuje próby łączenia tradycyjnych form z nowoczesnymi; wiele zjawisk zachodzących w a. od lat 1960-70. określa się mianem postmodernizmu.
KAHN, BAUHAUS, AIGNER Chrystian Piotr, PLANOWANIE PRZESTRZENNE, PIETILÄ, JUVARA, KARTA ATEŃSKA, WIMPERGA, JOHNSON, KANON
- architektura, studiować architekturę...
- architektura, ( architecture )
- ARCHITEKTURA, dwumiesięcznik poświęcony...