kalendarz słoneczny wprowadzony 46 p.n.e. przez Juliusa Cezara w miejsce kalendarza rzymskiego; opracowany przez grupę astronomów z Sozygenesem z Aleksandrii na czele, gł. w oparciu o kalendarz egipski ustalony przez Ptolemeusza III Eurgetesa. K.j. zaczął funkcjonować 1 I 45 p.n.e. (708 rok od założenia Rzymu). W ostatnim roku obowiązywania kalendarza rzymskiego zlikwidowano narosłe przez wieki dysproporcje pomiędzy tym kalendarzem a rokiem słonecznym, przedłużając rok 46 p.n.e. o 90 dni (do 445 dni). K.j. obejmował 4-letni cykl z trzema latami po 365 dni i czwartym rokiem przestępnym - 366 dni. Rok dzielił się na 12 miesięcy (przejęto ich nazwy z kalendarza rzymskiego) liczących: miesiące parzyste - po 30, a nieparzyste - po 31 dni, z wyjątkiem lutego, który liczył normalnie 29, a w roku przestępnym - 30 dni (dodatkowy dzień nie miał ani nazwy, ani numeru). Po śmierci Cezara (44 p.n.e.) - na jego cześć - zmieniono dotychczasową nazwę lipca (Quinctilis) na Iulius, a po objęciu władzy przez cesarza Augusta Oktawiana - nazwę sierpnia (Sextilis) na Augustus. Sierpień, jako miesiąc parzysty, liczył dotąd 30 dni, lecz aby po zmianie - jako miesiąc "boskiego władcy" - nie był gorszy od miesiąca poświęconego Cezarowi, przedłużono go o jeden dzień, jednocześnie odejmując jeden dzień od lutego. W konsekwencji nastąpiła także zmiana liczby dni w następnych po sierpniu miesiącach, by zachować przemienność 30 i 31 dni. W k.j. nie istniał podział miesięcy na tygodnie czy dekady. W każdym miesiącu były 3 dni szczególne: pierwszy dzień miesiąca - Calendae (kalendy); trzynasty, a w marcu, maju, lipcu i październiku piętnasty - Idus (idy) oraz dziewiąty, a w marcu, maju, lipcu i październiku siódmy - Nonae (nony); pozostałe dni nie miały nazw i określano je licząc od trzech wymienionych (np. 3 marca - dzień piąty przed nonami). Tydzień siedmiodniowy wprowadzono w Rzymie I/II w., wzorując się na kalendarzach babilońskim i żydowskim, a dniom nadano nazwy od imion bogów (np. czwartek - Iovis, jako dzień Jowisza). Dla chrześcijan początkowo pierwszym dniem tygodnia i dniem świątecznym była sobota - odpowiednik żydowskiego sabatu. Później dniem takim stała się niedziela. Wraz z religią chrześcijańską k.j. upowszechnił się w Europie. W XVI w. k.j. został zastąpiony przez gregoriański; zachował się jedynie jako kalendarz religijny prawosławia.
- JULIAŃSKI KALENDARZ, .
- kalendarz juliański, zw. k. starego stylu,...
- kalendarz, system rachuby czasu...