(1947)
dłuższy utwór poet. Cz. Miłosza, zbudowany z rozważań nad postawami w powojennym świecie. Potępienie epoki, która zastąpiła normy etyczne ich pozorami, usprawiedliwiającymi niemoralne zachowania. Także krytyka postaw społ.: zaściankowości, współcz. odmian sarmatyzmu. Zaczyna się pytaniem: "Gdzież jest, poeto, ocalenie?"; odpowiedź-przesłanie brzmi: w wewn. wartościach człowieka ("zdrowie umysłu" i "równowaga ducha"), tworzącego dzieje świata i ponoszącego za nie odpowiedzialność. Obowiązkiem poety jest pomóc w zmianie świata. T. m. odwołuje się do tradycji oświec. poematu dydaktycznego. Jest napisany żywym, dowcipnym stylem z elementami ironii i sarkazmu.
- Traktat Akcesyjny, – jest to umowa międzynarodowa...
- Traktat poetycki, (1957)
- poemat dydaktyczny, dłuższy utwór wierszowany...