(1916)
powieść S. Żeromskiego składająca się z 3 części: Nawracanie Judasza, Zamieć, Charitas. Sygnalizowany w tytule szatan oznacza po prostu nędzę ludzką będącą wynikiem określonego ustroju, to jej właśnie wydaje walkę kolejne wcielenie idealisty. Szlachetny reformator Ryszard Nienaski dąży do wykupienia z rąk niem. właścicieli fabryk i kopalń, aby oddać je pol. robotnikom i strzec poprzez formę społ. zawiadywania. Wielka misja nie zostaje zrealizowana, ponieważ jej rzecznik ginie z rąk bandytów, ale jego dość skomplikowane losy stają się przyczynkiem do formułowania opinii autora w toczącej się wówczas dyskusji na temat ważnych kwestii społ.
- Szatan, (hebr. satan = przeciwnik;...
- O wojnie naszej, którą wiedziemy z Szatanem, światem i ciałem, (Sonet IV )
- MICHAŁ ARCHANIOŁ, biblijny opiekun narodu...