(1788-1824)
ang. poeta idramaturg. Potomek arystokratycznej rodziny, absolwent Cambridge, jako młodzieniec odbył trwającą 2 lata podróż po płd. Europie iBliskim Wschodzie. W1815 r. zawarł nieudane małżeństwo zbogatą, lecz nie kochaną, Anną Izabellą Milbanke, które skończyło się rozwodem. Skandal, jaki wywołał romans B. zprzyrodnią siostrą Augustą Leigh, zmusił poetę do opuszczenia Anglii na zawsze. Na krótko zatrzymał się wSzwajcarii, potem we Włoszech, gdzie spotkał ostatnią wielką miłość życia - Teresę Guiccioli, nacjonalistkę wł. Pod jej wpływem zaangażował się wsprawę wyzwolenia izjednoczenia Italii. Na wieść opowstaniu Greków przeciw Turcji, przejęty ideą walki wimię wolności, poeta wyruszył do Grecji, gdzie wkrótce zmarł na febrę wMissolonghi. Dla pokolenia romantyków biografia B. stanowiła wzór do naśladowania. Fascynująca osobowość, skłonność do skandali iekscentrycznych wystąpień, połączone ze szczerym zaangażowaniem wruchy narodowowyzwoleńcze, złożyły się na legendę poety zbuntowanego. Dzieło B. skupia się wokół dwóch gat.: powieści poetyckiej ipoematu dygresyjnego. Na pierwszy składają się m.in.: Korsarz (1814), Narzeczona zAbydos (1813), Więzień Chillonu (1816), Mazeppa (1819) i Giaur (1813). Wszystkie utwory łączy powikłana iniejasna fabuła, gwałtowne zwroty akcji, niedomówienia iorientalna sceneria. Wspólny jest także typ bohatera, nazwanego bajronowskim - to samotny, zbuntowany przeciw światu indywidualista, dumny isamowolny mściciel, który pod powierzchownym cynizmem kryje cierpienie imelancholię. W doprowadzonym przez B. do perfekcji poemacie dygresyjnym fabuła ustępuje miejsca autorowi, który co krok przerywa opis, by udzielić sobie głosu. Do najwyżej cenionych utworów tego gat. należą: Wędrówki Childe Harolda (1812, 1816, 1818) oraz niedokończony Don Juan (1819-24). B. jest także autorem dramatów Kain (1821) - tym razem bunt bohatera skierowany jest przeciwko niesprawiedliwemu Bogu, iManfred (1817), klasycznych tragedii osnutych na historii Włoch Marino Faliero (1820), Dwóch Foscarich (1821) oraz wierszowanych satyr polit. Beppo (1818), Wizja sądu (1822) iWiek brązu (1823). Wyżej ceniony na kontynencie niż we własnym kraju, B. wpłynął na rozwój romantyzmu we Francji ( A. de Musset, A. de Lamartine), Niemczech ( J.W. Goethe) iwPolsce, gdzie do jego twórczości nawiązywali J. Słowacki iA.Mickiewicz.
- Byron George Gordon Nol, (1788-1824)
- JERZY, Pochodzenia łacińskiego,...