(1930-43)
psychoanalityczna powieść R.Musila uznawana za jedno znajwybitniejszych dzieł XX-wiecznej prozy awangardowej. Akcja Cz.b.w. rozgrywa się przede wszystkim wWiedniu wlatach 1913-14, tuż przed wybuchem Iwojny światowej. Analizując ostatnie dni monarchii austro--węgierskiej Musil zastanawia się nad przyczynami upadku starego porządku społ. Ulryk, gł. bohater książki, pracuje jako sekretarz wjednym zurzędów, zbliska obserwuje wysiłki polityków, którzy przygotowują obchody uroczystości 70-
-lecia wstąpienia na tron Franciszka Józefa, mające ukazać światu niezmienną potęgę monarchii austro-węgierskiej. Ulryk dostrzega jałowość tych wysiłków, dlatego wchwili wybuchu wojny wstępuje do wojska. Obok wątku polit. istnieje wksiążce wątek osobisty - historia romansu bohatera zwłasną siostrą Agatą. Wspólna przeszłość, wzajemne zrozumienie, doznane wżyciu rozczarowania zbliżają rodzeństwo do siebie, aefektem tej obopólnej sympatii jest kazirodczy związek. Ulryk dokonuje analizy otaczającego go świata, nie może odnaleźć żadnej idei, która zespoliłaby schematyczną ibezbarwną rzeczywistość. Cz.b.w. to utwór niedokończony, wjego strukturę wplótł autor fragmenty ocharakterze esejów, traktatów. Powieść stawia przed czytelnikiem konieczność dużego wysiłku intelektualnego.