(1843-1916)
pisarz amer.; brat Williama, filozofa. Pochodził zNowego Jorku, nad jego wykształceniem czuwał ojciec, filozof iteolog, do 12. roku życia uczył się pod kierunkiem prywatnych nauczycieli. Studiował wnajbardziej prestiżowych uczelniach europ. iamer. Opuścił Amerykę, którą uznał za niezbyt przychylną dla wszelkich działań artystycznych, iprzeniósł się do Europy. Początkowo mieszkał wRzymie, następnie wParyżu, na stałe osiedlił się od 1876r. wLondynie, pod koniec życia przyjmując obywatelstwo brytyjskie. Wtwórczość J., znakomitego reprezentanta realizmu psychol., wyróżnia się trzy okresy. Zpierwszego pochodzą powieści konfrontujące kultury Ameryki iEuropy, podejmujące rozważania okonflikcie amer. temperamentu, wyrosłego zpurytańskiej tradycji, ieurop. relatywizmu etycznego: Roderick Hudson (1876), Amerykanin (1877), Europejczycy (1878), Daisy Miller (1879), Portret damy (1881) - najsłynniejsza powieść J. wykazująca różnice między amer. niewinnością a europ. interesownością, Bostończycy (1886), Księżniczka Casamassima (1886). Wdrugim
okresie twórczości akcję swoich utworów umieszczał J. wAnglii, eksperymentował zformą podając wwątpliwość rozmaite techniki narracji, zastanawiał się nad problematyzacją punktu widzenia, względnością prawdy: powieści What Maisie Knew (1897) - oczyma dziecka ukazująca świat dorosłych, Wkleszczach lęku (1898) - nawiązująca do tradycji powieści grozy, traktująca owiarygodności narracji inarratora. Na początek XX w. przypada trzeci okres twórczości J., wktórym pisarz ponownie podejmuje temat wzajemnych relacji Ameryki iEuropy, ztym że bardziej interesują go teraz pytania dotyczące istoty powieści, anie zagadnienia społ.: Ambasadorowie (1903), The Wings of Dove (1903), The Golden Bowl (1904). Jako wynik zainteresowań psychologią procesu twórczego powstała nowela Madonna przyszłości (1879). Na podstawie opowiadania J. powstał film A.Holland Plac Waszyngtona. WThe Art of Fiction (1884) wyłożył swoje poglądy krytyczne na prozę powieściową. Twórczość J. stanowiła zwiastun wszystkich późniejszych zmian, jakim podlegała XX-wieczna powieść, zapowiadała np. strumień świadomości, nouveau roman.
- James Henry, (1843-1916)
- JAMES, Henry (1843-1916)
- JAMES, Edwin Oliver (1888-1972)...