legendarny król Celtów, bohater romansów rycerskich zXII iXIIIw., tworzących tzw. cykl arturiański. Choć nie wyklucza się związku A. zrzeczywistą postacią dowódcy zVlub VI w., postać przywoływana wromansach jest wdużej mierze wytworem wyobraźni Goffreya, mnicha benedyktyńskiego zMonmouth, autora na wpół baśniowej kroniki królewskiej Historia Regum Britanniae (poł. XII w.). A., dziecko znieprawego łoża, którego narodzinom towarzyszyły elfy, wwieku 15 lat zostaje królem Bretanii (część obszarów dzisiejszej Francji iWielkiej Brytanii). Wsławia się licznymi zwycięstwami, m.in. nad Szkotami, Piktami iSasami, których gromi za pomocą cudownego miecza onazwie Eskalibor. Poślubia Ginewrę izakłada dwór wCaerleon, gdzie przy Okrągłym Stole, symbolizującym równość wszystkich, którzy przy nim zasiadają, zbiera się kwiat bretońskiego rycerstwa. Gdy cesarz rzymski Lucjusz wzywa A. do zapłacenia haraczu, ten wypowiada mu wojnę iwyrusza na Rzym, zostawiając kraj iGinewrę pod opieką Modreda, swojego siostrzeńca. Na wiadomość, że Modred przywłaszczył sobie królestwo ikrólową, A.odstępuje od ataku na Rzym, wraca do ojczyzny izabija zdrajcę. Sam jednak odnosi ciężkie rany. Zostaje odwieziony na wyspę Avalon, gdzie, według jednej zwersji, do dziś pogrążony jest wgłębokim śnie, według innej czeka na właściwy moment, by wrócić do swojego królestwa. Wiele szczegółów ielementów fantastycznych zawdzięcza legenda dwóm autorom: pisarzowi normańskiemu Wace, który ok. 1154 r. wprowadził do opowieści m.in. motyw Okrągłego Stołu, oraz kronikarzowi Laymonowi, który w1200 r. nadał Eskaliborowi właściwości magiczne. Postać króla A. inspirowała nie tylko pisarzy średniowiecznych, ale itwórców późniejszych epok; bohaterem swojej powieści Jankes na dworze króla Artura uczynił władcę M. Twain; w1842 r. powstał poemat A. Tennysona Śmierć Artura; pod koniec XVIIw. H.Purcell do librettaJ. Drydena skomponował operę King Arthur. Do cyklu legend arturiańskich należą opowieści o Lancelocie, Merlinie, Parsifalu, oraz motyw poszukiwania św. Graala.
- Artur, król Artur, bohater cyklu średniowiecznych...
- Artur, (V-VI w. )
- ARTUR, Pochodzenia celtyckiego...