naród nie ustalonego pochodzenia zamieszkujący góry Azji płd.-zach.; 2005 szacunki liczebności: ok. 30 mln, w tym 15 mln K. w Turcji (25% ludności kraju), 7 mln w Iranie (7,5%), 5 mln w Iraku (18%), 1,6 mln w Syrii (10%), 1,4 mln w republikach zakaukaskich (Armenia, Azerbejdżan); najw. naród w świecie pozbawiony własnego państwa; lud o starej kulturze, odrębnym języku, tradycji literackiej sięgającej XI w.; ich ojczyzna - Kurdystan - stanowił przedmiot wiekowej rywalizacji persko-tureckiej; po I woj. świat. W. Brytania próbowała uzyskać nad tym obszarem mandat Ligi Narodów dla siebie , lecz po oderwaniu części bogatej w złoża ropy na rzecz Iraku zrezygnowała z popierania dążeń kurdyjskich; Turcy prowadzą politykę asymilacji mieszkającej w ich państwie ludności kurdyjskiej, co było przyczyną powstań 1922, 1924, 1946 i akcji terrorystycznych Partii Pracujących Kurdystanu w końcu XX w.; podobnie dzieje się w Iraku, gdzie powstanie 1961-70 zakończone przyznaniem autonomii zostało wkrótce przekreślone przez Saddama Husajna; w wyniku wojny w Zatoce 1992 siły sprzymierzone wymogły utworzenie dla Kurdów strefy chronionej w tym państwie zw. Wolnym Kurdystanem, politycznie słabo kontrolowanej przez Bagdad, gospodarczo uzależnionej od dostaw ropy, mazutu i energii elektrycznej; w Iranie mniejszość kurdyjska utworzyła w 1946 nietrwałą republikę w Mahabadzie; wszystkie państwa, na których terytorium żyją K., wysuwają od czasu do czasu instrumentalnie kwestię kurdyjską w sporach z sąsiadami, lecz żadne z nich nie uznaje jakiejkolwiek możliwości przyznania niepodległego bytu państwowego temu ludowi; sytuację ułatwiają im ostre konflikty między ugrupowaniami polit. Kurdów w poszczególnych państwach; nacisk na polit. rozwiązanie kwestii kurdyjskiej płynie gł. z licznych środowisk emigracyjnych Kurdów (zamieszkałych m.in. w W.Brytanii, Niemczech, USA, Francji, Holandii); 1995 w Brukseli powstał parlament kurdyjski na uchodźstwie, który nie osiągnął jednak większych sukcesów.
BARZANI, Al- Mustafa, CHORASAN, MAHABAD, NADER SZAH, ŻABA, IRAŃCZYCY, KASÎM ABD AL-KARIM, KURDYSTAN, ZAGROS, JEZYDZI
- Kurdowie, kilkunastomilionowy naród...
- kurdyjski problem, wiąże się z nie rozstrzygniętą...
- IRAŃSKICH NARODÓW MUZYKA, muzyka narodów Środk.(...)