(gr. genius = duch opiekuńczy)
pojęcie znane astrologii i magii jako możliwość interpretacji natury człowieka i jego relacji z kosmosem; termin oświeceniowej estetyki, wrodzona inteligencja człowieka, wybitnie uzdolniona jednostka. Atrybuty g. to inwencja, inspiracja, pasja, wyobraźnia, wzniosłość, duchowa energia. W lit. g. pojawia się najczęściej w mit.-metaforycznych opisach "boskiego ognia", "niebiańskiego daru", "poetyckiego uniesienia". Koncepcja g. patronuje twórczości wielkich twórców Homera, W. Szekspira, J. Miltona, E. Younga, F. Schillera. W Polsce zjawisko g. było znane już dzięki lit. klasycznej, m.in. A.K. Czartoryski wyd. Myśli o geniuszu (1779). W dyskusji klasyków na temat g. jako pewnej siły działającej w historii ludzkości wypowiadali się m.in. J. Potocki, K. Brodziński. G. traktowano jako synonim "ducha narodowego", np. Konrad z Dziadów cz. III A. Mickiewicza.