wileńska grupa poetów lat 30. skupiona obok czasopisma społ.-lit. otej nazwie, którą tworzyli: T. Bujnicki, A.Rymkiewicz, J. Zagórski, Cz. Miłosz, J. Putrament (także S. Jędrychowski, J.Maśliński, A. Gołubiew iH. Dembiński), związani zAkademickim Klubem Włóczęgów, Klubem Intelektualistów oraz zSekcją Twórczości Oryginalnej (STO) przy Kole Polonistów Uniwersytetu Stefana Batorego, nazwani (przez S.Beresia) "ostatnią wileńską plejadą". Nazwę zaproponował młodym poetom redaktor wileńskiego "Słowa" S.Cat-Mackiewicz w1931, dając im dodatek lit. Żagaryści tworzyli wiersze, od liryki eklektycznej iczęstokroć okazjonalnej (T. Bujnicki), poprzez poezję podejmującą grę rekwizytami wyobraźni (A. Rymkiewicz, J. Putrament), do twórczości onajwyższym stopniu estetycznej iświatopoglądowej świadomości, azarazem onajwiększym historycznoliterackim znaczeniu (Cz. Miłosz). Obdarzeni przeczuciem katastrofy, wyrażali poetycką wizję pożogi świata, apokalipsę. Ewolucja grupy poetyckiej miała kilka faz: pierwsza faza (1931-32) - najbardziej dynamiczny okres, wydali 8 numerów, wnich m.in. artykuł wstępny Defilada umarłych bogów H. Dembińskiego sygnalizujący, że nowo powstała grupa lit. wnowym stylu, metaforze iobrazie poetyckim sięgnie wgłąb cywilizacyjnej
rzeczywistości; oraz Bulion zgwoździ Cz.Miłosza; druga faza (1932) Ż. przenoszą się do czasopisma regionalnego "Kurier Wileński", wktórym drukowali poezję m.in. J.Zagórski, T. Bujnicki, Cz. Miłosz; trzecia faza (listopad 1933 - marzec 1934) - samodzielny etap, ustabilizowany zespół (T. Bujnicki, A. Mikułko, H. Dembiński, J. Maśliński, J. Zagórski, Cz. Miłosz) drukuje już we własnym miesięczniku "Żagary" (oraz wpiśmie "Smuga"); okres ten przyniósł też stabilizację zawodową każdego zpoetów. Świadomość artystyczna grupy lit., której świadectwem były wydawane tomiki, żyła już legendą, która trwała do momentu wybuchu wojny. Pokoleniowe credo żagarystów zawiera wiersz Wam Cz. Miłosza, którego ostatnia strofa brzmi: "A my już upadamy. Ijeszcze do wschodu / Obracamy swe oczy. Ale przecie ziemia / Zaspokoić naszego nie potrafi głodu. / Zprzeklętego bowiem jesteśmy pokolenia". Dla żagarystów współcz. poezja ma szansę oddziaływania na odbiorcę wówczas tylko, gdy stanie się medium agresywnym, zdolnym do przebicia się przez wrzawę dansingowych sal, ulicznego krzyku, radiowych głośników, przemówień państwowych, agitacyjnej frazeologii, polit. trybunów, sensacyjnych notatek gazetowych. Poezji Ż. obcy był optymizm cywilizacyjny, bliższa nieufność wobec rzeczywistości, przekonanie okryzysie zmian ustrojowych państwa, idei, wartości oraz katastroficzne odczuwanie świata. Znaczące poetycko utwory grupy ż. to m.in.: Cz. Miłosza Poemat oczasie zastygłym (1933), Trzy zimy (1935); T. Bujnickiego Po omacku (1935); J. Zagórskie-
go Wyprawy (1937); A. Rymkiewicza
Tropiciel (1933), Potoki (1938). Poezja żagarystów oddziaływała znacząco na twórczość pokolenia wojennego ( K.K. Baczyński, T. Gajcy).