LUDNOŚĆ. Skład etniczny: 87,1% Arabowie, 9,1% Pakistańczycy, 1,7% Persowie, 0,8% Beludżowie, nadto Afrykanie, Hindusi; w miastach 78% mieszkańców; ok. 10% ludności stanowią wędrowni Nomadowie; gęstość zaludnienia 40 osób/km2; przeciętna dł. życia: mężczyźni - 70 lat, kobiety - 74 lata; 27% analfabetów; dominującą religią islam (na prawach rel. państwowej) - 94,9% (sunnici 81%, szyici 13,9%), chrześcijanie 3,8%.
USTRÓJ. Federacja 7 autonomicznych emiratów z samodzielnymi władcami (emirami) na czele: Abu Zabi, Dubajj, Szardża, Ras al-Chajma, Adżman, Al-Fudżajra, Umm al-Kajwajn; gł. organem władzy Rada Najwyższa Szejków (prawo weta mają Abu Zabi i Dubajj), która powołuje (spośród swoich czł.) prezydenta i zatwierdza skład ciała ustawodawczego (Federacyjnej Rady Nar., złożonej z 40 czł., mianowanych na 2 lata przez emiraty); głową państwa od 2004 szejk Abu-Dhabi - Khalif bin Zayed Al Nahyan; szefem rządu od 1990 władca Dubajju szejk Maktum ibn Raszid al-Maktum.
WARUNKI NATURALNE. Ukształtowanie pow. nizinne, 97% zajmuje pustynia Ar-Rub al-Chali; na wsch. niewysokie pasmo górskie Al-Hadżar al-Gharbi, z najw. szczytem w Z.E.A. - Yabal Tibir (1527 m); klimat zwrotnikowy skrajnie suchy, kontynentalny, na wybrzeżach bardziej wilgotny; częste burze piaskowe; średnia temp. stycznia 18C, lipca 34C; średni roczny opad 80 do 140 mm; brak stałych rzek, roślinność pustynna, w oazach palmy.
GOSPODARKA. Jeden z najbogatszych krajów świata (nierównomiernie rozwinięty, 65% produktu krajowego brutto dostarcza Abu Zabi, 25% Dubajj, pozostałe emiraty, mocno zacofane, resztę); gospodarka oparta na eksploatacji ropy naft. i gazu ziemnego oraz rud żelaza; nieeksploatowane złoża chromu, niklu, miedzi i platyny (gł. w szejkanacie Adżman); rozwinięty przem. petrochemiczny, cementowy, metalurgiczny, spoż., stoczniowy, hutnictwo aluminium; źródłem przychodów także rozwinięta bankowość oraz strefa wolnego handlu Dzabal Ali w Dubajju; na wybrzeżach liczne odsalarnie wody morskiej; użytki rolne zajmują 3% pow.; na obszarach sztucznie nawadnianych uprawia się m.in. palmę daktylową, i inne drzewa owocowe, warzywa, lucernę; hodowla wielbłądów, owiec, bydła, kóz, drobiu; połów ryb i pereł; rzemiosło. Brak linii kolejowych, dobrze rozwinięta sieć komunikacji drogowej; gł. porty morskie: Dubajj, Abu Zabi, Dżabal az-Zanna (przeładunek ropy naft.).
HISTORIA. Terytoria (łącznie z Bahrajnem i Katarem) zamieszkane od III tysiąclecia p.n.e., już w epoce Sumerów ważne ośr. handlowe; w VII w. zamieszkujące je ludy arabskie zostały pod naciskiem Persji zislamizowane, w wersji szyickiej; w XVI w. pojawili się Portugalczycy, którzy w XVII w. utracili wpływy na rzecz Brytyjczyków; w XVIII w. decydującą rolę zaczęli tu pełnić piraci eur. i arabscy, zwalczani przez bryt. Kompanię Wschodnioindyjską (stąd upowszechniła się nazwa Wybrzeże Piratów); 1819-20 W. Brytania zaatakowała porty Bahrajnu i Kataru, doprowadzając do zawarcia porozumienia z szejkami arabskimi w sprawie rezygnacji z piractwa, przemytu broni i handlu niewolnikami, po czym zmieniono nazwę na Wybrzeże Powiernicze; traktaty potwierdzono 1835 i 1853; w 2. poł. XIX w. zainteresowanie Niemiec, Rosji i Francji wybrzeżem Zat. Perskiej skłoniło W. Brytanię do zawarcia 1892 traktatów z 7 szejkanatami (zw. odtąd Omanem Traktatowym) w sprawie ich polityki zagr.; po odkryciu w latach 50. bogatych złóż ropy naft. W. Brytania założyła tu własną bazę wojskową; 1968 pod naciskiem dążeń niepodległościowych wycofała się z tych terytoriów; w tej sytuacji państewka traktatowe połączyły się w tymże roku z Bahrajnem i Katarem, tworząc Federację Emiratów Arabskich; 1971 Bahrajn i Katar wystąpiły z Federacji, ogłaszając niepodległość (na krótko uczynił to też szejkanat Ras al-Chajma), natomiast 6 pozostałych państewek proklamowało utworzenie nowej federacji pn. Zjednoczone Emiraty Arabskie (Ras al-Chajma przystąpił 1972); 1974 zakończono spór z Arabią Saudyjską o oazę Al-Burjan, 1979 zerwano stosunki dyplomatyczne z Egiptem (z powodu podpisania przez to państwo układu pokojowego z Izraelem); od połowy lat 70. intensywny rozwój dzięki wzrostowi wydobycia ropy naft., ukształtowanie się w Abu Zabi centrum naft. kraju, a w Dubajju ośr. handlowo-przemysłowego; 1990 po inwazji irackiej na Kuwejt Z.E.A. wystąpiły po stronie USA; od 1993 konflikt z Iranem o ważną strategicznie wyspę Abu Musa, z której można kontrolować wejście do Zat. Perskiej, zarządzaną dotąd wspólnie (ludność Z.E.A. wysiedlono, powołano irańskiego gubernatora), mimo mediacji ONZ spór pozostaje nierozstrzygnięty; problemem jest także nacisk sił fundamentalistów (dążących do ograniczenia kontaktów Z.E.A. z rozwiniętymi państwami Zachodu) oraz stworzenie podstaw alternatywnej, nowoczesnej gospodarki, po wyczerpaniu się złóż ropy naft.; państwo czł. Ligi Państw Arabskich, OAPEC, ONZ.
ABU DHABI, ORGANIZACJA KRAJÓW EKSPORTUJĄCYCH ROPĘ NAFTOWĄ, FUDŻAJRA, ADŻMAN, ORGANIZACJA ARABSKICH KRAJÓW EKSPORTUJĄCYCH ROPĘ NAFTOWĄ, ARABSKI PÓŁWYSEP, FEDERACJA ZJEDNOCZONYCH EMIRATÓW ARABSKICH, ARABIA SAUDYJSKA, RAS AL-CHAJMA, SZARDŻA- Zjednoczone Emiraty Arabskie, (Federacja Zjednoczonych...
- Arabski, Półwysep, półwysep wpd.--zach.(...)
- Zatoka Perska, pn.-zach. odnoga Oceanu...