księżna Zofia Augusta Anhalt-Zerbst (1729-96)
cesarzowa rosyjska od 1762; 1745 wyszła za Piotra Ulryka, siostrzeńca cesarzowej Elżbiety, późniejszego cara Piotra III; gdy objął tron, dokonała przewrotu pałacowego i ogłosiła się cesarzową z pominięciem syna, Pawła; popierała interesy szlachty, wydając ukazy zabraniające chłopom wnoszenia skarg na panów, potwierdzające prawa ziemian do zsyłania swych chłopów bez sądu na katorgę i tworząc dla szlachty samorząd stanowy; 1785 potwierdziła dawne i nadała nowe przywileje dla tego stanu; na zasadzie stanowej zorganizowała mieszczaństwo; stłumiła bunt Pugaczowa, przyłączyła do Rosji Krym i Noworosję; w Polsce ograniczyła możliwości reform, wprowadziła na tron Stanisława Augusta Poniatowskiego, wymogła na sejmie 1768 uchwalenie tzw. praw kardynalnych (ochrona liberum veto i wolnej elekcji), stłumiła konfederację barską, wzięła udział w rozbiorach, poparła konfederację targowicką; uchodziła za oświeconą reformatorkę, zjednując sobie myślicieli i literatów doby oświecenia (m.in. Woltera); do najbardziej znanych jej wypowiedzi należy stwierdzenie: "Zwycięzców się nie sądzi" odnoszące się do A. Suworowa, znanego z sukcesów w walkach z Turkami, Francuzami oraz - z rzezi Pragi; sławna z wybujałego temperamentu erotycznego i popierania faworytów.
ORŁOW, PAISIELLO, ANHALT-ZERBST Zofia Augusta, DIERŻAWIN Gawriła R., MARYJSKA REPUBLIKA AUTONOMICZNA, KAROL CHRYSTIAN, JEZUICI, POTOCKI, PAWEŁ I ROMANOW, ŁUSKINA