ruch religijno-społeczny w 1. poł. XV w. zapoczątkowany wystąpieniem J. Husa i jego zwolenników, rozwijał się gł. w Czechach; wpłynęły nań idee J. Wiklifa, a sprzyjał mu narastający konflikt narodowościowy (spalenie Husa i potępienie jego nauki zostało uznane za zemstę partii niemieckiej, tym bardziej że ces. Zygmunt Luksemburski gwarantował Husowi bezpieczeństwo). H. głosili omylność papieża, od duchowieństwa domagali się przykładnego życia zgodnego z cnotami chrześcijańskimi, uznawali możliwość zbawienia bez spowiedzi sakramentalnej, żądali komunii pod dwiema postaciami (stąd na sztandarach husytów pojawiał się kielich). W czasie wojen doszło w obrębie h. do rozłamu na: TABORYTÓW (od ich gł. siedziby na zamku Kozi Hradek, zw. Tabor), grupy najradykalniejszej, uznającej Pismo św. za jedyną normę wiary, domagającej się zaprzestania kultu świętych (walka z relikwiami), zniesienia obrzędów i pomieszczeń sakralnych; ich przywódcą był Jan Žižka; SIEROTKI, którzy wyłonili się z taborytów po śmierci J. Žižki i złagodzili ich doktrynę, i KALIKSTYNÓW (utrakwistów), którzy postulowali zreformowanie Kościoła bez zrywania z nim; z innymi odłamami h. łączyło ich żądanie języka narodowgo (czeskiego) w liturgii. H. miał również zwolenników w Polsce, dla jego rozpowszechniania się duże znaczenie miał antyniem. charakter ruchu, sprawami doktrynalnymi interesowano się mniej (Mateusz z Krakowa). Wpływom h. w Polsce skutecznie przeciwstawiał się bp Z. Oleśnicki. Kiedy pol. zwolennicy h. 1439 zawiązali konfederację pod Grotnikami, już następnego dnia nastąpiły na nich wojska król. wysłane przez Oleśnickiego (nieoficjalnego regenta) pokonując ich; w walce zginął przywódca konfederatów Spytek z Melsztyna. Ostatnich husytów pol. (M. Grunberg) skazano ok. 1453 w Wielkopolsce.
- husytyzm, ruch o charakterze rel.,...
- husytyzm, ruch społeczno-rel.(...)
- artykuły praskie, tzw. cztery artykuły...