Reklama

EPOS

^epopeja^^

jeden z głównych gatunków epiki, dominujący aż do powstania powieści; rozbudowany utwór, przeważnie wierszem, ukazujący dzieje legendarnych lub historycznych bohaterów na tle wydarzeń przełomowych dla danej społeczności lub narodu; jego źródłem były mity, podania i baśnie, pamięć o wielkich bohaterach, wyznawane zbiorowo wartości i wierzenia religijne. E. to początkowo ludowa twórczość ustna, znana literaturom starożytnego Wschodu (Babilonia - Gilgamesz z III tysiąclecia p.n.e.; Indie - Mahabharata z IV w. p.n.e. - IV w. n.e. i Ramajana z II w. p.n.e. - II w. n.e.; Chiny - konfucjańska księga Szy-cing VI-V w. p.n.e.; Persja - Szah-name Firdausiego z 1010 w. n.e.). Dla tradycji epiki europejskiej największe znaczenie mają starożytne eposy greckie: Iliada i Odyseja Homera. Dla e. homeryckiego charakterystyczny jest paralelizm dwóch płaszczyzn fabularnych - boskiej i ludzkiej, przy czym wielu bohaterów ulokowanych w tej drugiej strefie miało boskie pochodzenie. Cechą fabuły e. była jej epizodyczność, co prawdopodobnie wiązać należy z faktem, iż źródłem e. były pieśni epickie, z których każda stanowiła odrębną całość. Szczególną rolę odgrywał tu narrator, wyposażony we wszechwiedzę i zachowujący obiektywny dystans wobec zdarzeń. W e. przenika się patetyczny styl opowiadania z realizmem drobiazgowego opisu przedmiotu, sytuacji, wyglądu bohaterów, a także batalistyką, niezwykle i malowniczo traktowaną. W Rzymie e. uprawiali m.in. Gnejusz Newiusz (Bellum Punicum, III w. p.n.e.), Kwintus Enniusz (Annales, II w. p.n.e.), Wergiliusz (Eneida), Lukan (Farsalia). W średniowieczu pojawiły się różne postaci eposu rycerskiego (staroangielski Beowulf, cykl o królu Arturze, staroislandzkie , franc. chansons de geste, niem. Nibelungi i Gudrun, hiszpański Poemat o Cydzie o rodowodzie heroiczno-ludowym, ruskie Słowo o wyprawie Igora, włoska Boska Komedia Dantego). Renesans odnowił antyczną tradycję e., ograniczając jednak udział pierwiastka pozaziemskiego, wykorzystując natomiast fantastykę, cudowność oraz wątki awanturnicze, co doprowadziło do uformowania się romansu (Orlando innamorato M. Boiarda i Orlando furioso Ariosta oraz Jerozolima wyzwolona Tassa; w lit. Portugalskiej Luzjady L. de Camesa). W XVII w. najwiźkszym e. był Raj utracony J. Miltona; w Polsce w ramach tego gatunku mieści się Wojna chocimska W. Potockiego. W oświeceniu powstały Henriada Woltera, Mesjada F.G. Klopstocka; w tym okresie miejsce e. poczęła zajmować powieść, stąd też w romantyzmie jedynym wybitnym dziełem spełniającym normy gatunkowe e. był Pan Tadeusz A. Mickiewicza, nawiązujący jednak do doświadczeń powieściowych; epika romantyczna wprowadza gatunki odbiegające znacznie od kanonu e.: powieść poetycką i poemat dygresyjny.

Reklama

Powiązane hasła:

EPIKA, ARMEŃSKA MUZYKA, PIEŚŃ O NIBELUNGACH, ESTOŃSKA LITERATURA, NONNOS Z PANAPOLIS, MANAS, SEMETEJ, SEJTEK, TAJLANDII LITERATURA, DESTAN, WERGILIUSZ, LĀČPLĒSIS

Podobne hasła:

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama