chłopski ruch polityczny zapoczątkowany w 2. poł. XIX w. w Galicji (ksiądz S. Stojałowski oraz B. i M. Wysłouchowie); 1895 powstało Stronnictwo Ludowe (od 1903 jako PSL); 1913 rozłam na PSL "Piast" i PSL-Lewicę; w Królewstwie Pol. działał przed I woj. świat. Polski Związek Lud., ruch społ.-polit. i Nar. Związek Chłopski; 1915 tworzy się na tym terenie PSL, od 1918 pod nazwą PSL ; w zaborze pruskim istniała Mazurska Partia Lud.; podczas I woj. świat. stronnictwa chłopskie poparły J. Piłsudskiego, 1918 PSL "Piast" współtworzyło Pol. Komisję Likwidacyjną, zaś PSL "Wyzwolenie" - Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej; w okresie międzywojennym partie chłopskie opowiedziały się za demokracją parlamentarną oraz za przeprowadzeniem reformy rolnej; najsilniejsze było PSL "Piast", kierowane przez trzykrotnego premiera W. Witosa; w wyniku podziałów istniały też drobniejsze ugrupowania (Związek Chłopski, Stronnictwo Chłopskie, Niezależna Partia Chłopska); część ludowców poparła przewrót majowy, następnie przechodząc do opozycji; 1929 współtworzyli Centrolew; 1931 "Piast", "Wyzwolenie" i Stronnictwo Chłopskie połączyły się w Stronnictwo Ludowe, opozycyjne wobec sanacji; wśród młodzieży działał m.in. aktywny społecznie i oświatowo Związek Młodzieży Wiejskiej ; podczas II woj. świat. ruchem ludowym kierował Centralny Komitet Ruchu Lud., działało SL , 1940 powstała Chłostra (Chłopska Straż), 1941 - Bataliony Chłopskie; działacze ludowi wchodzili w skład władz polskiego państwa podziemnego i władz emigracyjnych (1943-44 premierem rządu był S. Mikołajczyk); 1944 lewicowi działacze chłopscy weszli do struktur KRN i PKWN, tworząc następnie SL; 1945 większość działaczy po wyjściu z konspiracji powołała PSL, gł. siłę opozycji w pierwszych latach powojennych; po sfałszowanych wyborach 1947 i ucieczce z kraju dotychczasowego wicepremiera S. Mikołajczyka tzw. odrodzone PSL i SL zjednoczyły się 1949 tworząc Zjednoczone Stronnictwo Ludowe; młodzieżową organizację ruchu ludowego "Wici" 1948 połączono z innymi organizacjami młodzieżowym (ZWM, OM TUR i ZMD) w Związek Młodzieży Pol.; po 1956 ZSL, dotąd podporządkowane PZPR, uzyskało częściową samodzielność, powstał też Związek Młodzieży Wiejskiej; po 1980 próby odbudowy i reorientacji ruchu ludowego, hamowane przez kierownictwo ZSL; 1989 Stronnictwo podjęło współpracę z "Solidarnością", przekształciło się w PSL , a następnie w PSL; jednocześnie utworzyły się i inne ośrodki ruchu ludowego (PSL-Porozumienie Lud., "Solidarność Rolników Indywidualnych"); 1993-97 i od 2001 PSL tworzy koalicję rządową z SLD, pozostałe ugrupowania chłopskie marginalizują się.
- UNIWERSYTET LUDOWY, placówka oświatowa...
- STACHANOWSKI RUCH, ruch współzawodnictwa...
- STRONNICTWO KONSERWATYWNO-LUDOWE, prawicowa partia polityczna,...